Mga kanegosyo, noong panahon ko ­bilang social entrepreneur, ma­ra­ming beses din ­tayong humingi ng abiso at ­tulong sa ibang mga negosyante.

Napakalaking tulong talaga kung mayroon kang mapagtatanu­ngan na naranasan din ang pinagdadaanan mo.

Kaya hindi matatawa­ran ang tulong na hatid ng mga business coun­selor ng Negosyo Centers sa ating mga kababayan o mga organisasyon na nais makapagsimula ng bagong negosyo.

Napakahalaga ng ka­nilang mga tulong at payo, na kung susundin ng ating mga ­kababayang lumalapit sa ­Negosyo Centers, ay makatutu­long upang maging ma­ta­gumpay ang itatayo nilang negosyo.

Isa sa mga susi ng tagumpay sa pagnenegosyo ay ang pagkakaroon ng bukas na isip sa mga payo at suhestiyon mula sa mga taong sanay na sa ganitong larangan.

Ang kanilang mga payo ay bunga ng pag-aaral habang ang iba nama’y mula sa pansarili nilang karanasan sa pagnenegosyo kaya masasabing ito’y subok na.

Sa ating kolum nga­yon, itatampok natin si Jocelyn Gracilla, na ­tubong Cabiao, Nueva Ecija.

***

Halos kalahati ng kanyang buhay ay napunta lang sa pagtatrabaho bilang ­empleyado.

Nang mapagod na sa araw-araw na kapapasok sa opisina at paggawa ng pare-parehong trabaho, nagpasya si Jocelyn na magtayo ng sariling nail salon at spa.

Nang mabalitaan na mayroong Negosyo ­Center sa kanilang lugar, agad dumalo si Jocelyn sa isang seminar ukol sa entrepreneurship at BMBE orientation.

Sa Negosyo ­Center, nilapitan siya ng ­business counselor na si Manolet Caranto, kung saan ­sinabi niya ang kanyang planong magtayo ng isang nail salon at spa.

Nagturo si ­Manolet sa Alternative Learning System bago pumasok bilang clerk sa lokal na pamahalaan ng Cabiao. Pagkatapos nito, nag-­apply siya sa Negosyo Center-Cabiao bilang business counselor.

Nakita ni Manolet ang potensiyal na pumatok ang planong negosyo ni Jocelyn kaya pinayuhan muna siyang iparehistro ito sa Department of Trade and Industry (DTI) at sa Business Permit and Licensing Office ng ­Cabiao.

Sa tulong ng business counselor, naiparehistro ang Celine Nail Salon and Spa bilang Barangay Micro Business Enterprise (BMBE).

Ilang araw ang nakalipas, nakuha niya ang BMBE Certificate of Authority na inisyu ng DTI-Nueva Ecija.

Bumalik si Jocelyn sa Negosyo Center at nagpatulong naman sa business counselor sa pag­gawa ng business proposal upang makautang ng puhunan.

Kasama ang business counselor, binuo nila ang business proposal na nagustuhan naman ng kaibigan ni Jocelyn kaya siya pinautang ng puhunan upang masimulan ang negosyo.

Ginamit ni Jocelyn ang kapital upang umupa ng malaking lugar para sa kanyang negosyo, Ang natira naman ay pinam­bili niya ng mga kaila­ngang gamit ng kanyang nail salon at spa.

Hindi naman nagkamali si Jocelyn sa piniling negosyo dahil pumatok ito sa kanyang mga kababa­yan sa ­Cabiao.

Sa araw-araw, hindi na­wawalan ng customer si Jocelyn kaya regular ang pasok ng kita para sa kanya at mga tauhan ng nail salon.

Sa ngayon, nagpaplano si Jocelyn na mag­lagay ng iba pang sangay ng Celine Nail Salon and Spa sa iba’t ibang bahagi ng Nueva Ecija.

Sa kabila ng tagum­pay, patuloy pa ring bumibisita si Jocelyn sa Negosyo Center at regu­lar ang pagsangguni sa business counselor ukol sa operasyon at iba pang problema na kinakaharap ng kanyang negosyo.

Mga kanegosyo, sa aking paglalakbay bilang entrepreneur naging mahalaga ang pagkuha ng tamang payo.

Napakahalaga na me­ron kang natatanungan at kahit papaano ay nagpapakita na hindi ka nag iisa sa iyong pagnenegosyo. Dito pumapasok ang mga business counselors sa ating mga Negosyo Center.

Importante ang kanilang papel, lalo na pagdating sa paggabay sa ating mga kababayan natin na magnegosyo ngunit walang sapat na kaalaman upang ito’y simulan at patakbuhin.

Maliban pa rito, handa ang mga business counselor na bigyan ng kaila­ngang payo ang ating mga maliliit na negosyante sa mga karaniwang problema na nararanasan ng kanilang negosyo.

***

Sa kolum na ito, bibigyang pansin natin ang kuwento ni Junnairah Adrie at kung paano siya natulungan ng isang business counselor sa Negosyo Center-Cotabato City.

Kabilang ang negosyo ni Junnairah sa napakaraming tindahan ng siomai sa lungsod. Ngunit angat si Junnairah sa iba dahil siya mismo ang may gawa ng kanyang chilli garlic sauce para sa tindang siomai.

Napagtanto ni Junnairah na hindi sapat ang pagiging agresibo lang sa negosyo at kailangan niya ng sapat na kaalaman upang ito’y mapatakbo nang tama at maayos.

Ito ang dahilan kaya nagtungo siya sa Negosyo Center-Cotabato City upang humingi ng tulong.

Agad naman siyang tinulungan ni business counsellor Sharmagne Joyce Edio, na pinayuhan siyang iparehistro muna ang kanyang negosyo sa Department of Trade and Industry (DTI).

Noong Oktubre 2016, naiparehistro na ni Junnairah ang JBH Food Express.

***

Sa pagpapatuloy ng kanyang konsultasyon, pinuri ni Sharmagne ang chilli garlic sauce na si Junnairah mismo ang may gawa.

Pinayuhan din ng business counsellor si Junnairah na pag-aralan ang pagbebenta ng kanyang chili garlic sauce dahil nakapalaki ng potensiyal nito sa merkado.

Tinulungan din ni Sharmagne si Junnairah sa packaging, brand logo at paggawa ng label sa kanyang chili garlic sauce.

Hindi pa riyan natapos ang tulong ni Sharmagne dahil binigyan din siya ng kaalaman pagdating sa marketing, lalo na pagda­ting sa social media.

Dumalo rin si Junnairah sa libreng entrepreneurial trainings na bigay ng Negosyo Center.

***

Nang mabuo na ang bagong logo at packaging ng kanyang produkto, agad inilagay ni Junnairah sa Facebook ang kanyang chili garlic sauce bilang pagsunod sa payo ni Sharmagne.

Ayon kay Junnairah, marami siyang natanggap na tanong at order ukol sa kanyang produkto, mula sa mga tao na hindi niya kilala.

Dahil sumailalim sa training sa Negosyo Center kung kung paano makikipag-usap sa mga customer, maayos na naipakilala ni Junnairah ang kanyang produkto sa mga interesadong bumili, na ang ilan ay mula sa mga kalapit-lalawigan sa Mindanao.

Sa istratehiyang itinuro ni Sharmagne, umakyat sa 32 kilo ng chili garlic sause ang kanyang naibenta kada buwan, mula sa dating isang kilo lang bago siya lumapit sa Negosyo Center.

Ngayon, nagbebenta na rin si Junnairah ng wholesale o bultuhan sa mga nais magbenta ng kanyang produkto sa ibang lugar.

Sa ngayon, plano niyang dagdagan ang produkto ng baling o shrimp paste at iba pang uri ng sawsawan.

Malaking tulong talaga ang bigay ng ating mga business counsellor gaya ni Sharmagne.

Sila ang mga katuwang ng ating Negosyo Centers sa pag-alalay at paggabay tungo sa tagumpay ng ating mga kababayang negosyante.

***

Higit sa 600 na ang mga Negosyo Center sa Pilipinas salamat sa Republic Act No. 10644 o Go Negosyo Act, ang kauna-unahan kong naipasang batas bilang senador.

Layunin nitong maglagay ng Negosyo Center sa bawat munisipalidad, siyudad at lalawigan sa buong bansa upang suportahan ang mga Pilipino na nais magsimula ng sariling negosyo o tulungang mapalaki ang kasalukuyan nilang negosyo.

Upang malaman ang pinakamalapit na Negosyo Center sa inyong lugar, magtungo sahttps://www.bamaquino.com/gonegosyoact/negosyo-center-tracker/.

***

Mga Kanegosyo, kung may tanong kayo sa pagnenegosyo, mag-e-mail kay Kanegosyong Bam sanegosyonowna@gmail.com o mag-iwan ng mensahe sa fb.com/BenignoBamAquino.

Ugaliing makinig tuwing Miyerkules, alas-dos hanggang alas-tres ng hapon sa DZRH 666 sa programang “Go Negosyo sa Radyo” kasama si Cheska San Diego. Ang programa’y sa kaganda­hang loob ng Go Negosyo at MBC.

Pangarap namin na magkaroon kayo ng kabuhayan sa pamamagitan ng pagnenegosyo!

Mga kanegosyo, noong Lunes ginunita natin ang ika-34 anibersaryo ng kamatayan ni dating Senador Ninoy Aquino, na aking tiyuhin at idol.

Ang kanyang duguang katawan sa Tarmac ng noo’y Manila International Airport ang pumukaw sa natutulog at tahimik na damdamin ng taumbayan. Sa kanyang libing, libu-libo ang dumagsa at nagpahayag ng galit sa nangyari.

Ang pagkamatay ni Tito Ninoy ang nagbigay sa taumbayan ng lakas ng loob at inspirasyon upang patalsikin ang diktadurya sa pamamagitan ng People Power na nagbalik sa demokrasya na ating tinatamasa ngayon.

***

Sa kasalukuyan, ang diwa ng People Power ay nakikita, hindi lang sa mga rally, ngunit sa mga proyekto laban sa katiwalian, laban sa pang-aabuso ng may kapangyarihan, at laban sa kahirapan.

Isa sa mga proyekto natin upang sugpuin ang kahirapan at bigyan ng pagkakataong umasenso ang mga Pilipino ay ang pagtatayo ng Negosyo Centers sa iba’t ibang bahagi ng bansa.

Natutuwa naman ako na hindi tayo nag-iisa sa labang ito dahil naririyan ang mga masisipag na tauhan ng Department of Trade and Industry (DTI) at mga business counselors na walang pagod na tumutulong at nagbibigay ng payo sa ating mga kababayan na nais magnegosyo.

Tulad ng mga bayani at martir noong panahon ng Batas Militar, inaalay rin nila ang kanilang trabaho at buhay upang tulungan ang kanilang mga kababayan na makaalis sa gapos ng kahirapan at umasenso sa buhay.

Kabilang na rito si Lourdes Castillo, isa sa mga business counselor ng Negosyo Center sa San Felipe, Zambales.

Nagsimulang magtrabaho si Lourdes bilang nurse sa Ospital ng Makati o OsMak. Habang siya’y nagtatrabaho, sinabayan niya ito ng negosyong ‘Jolly Jeep’ upang makakakuha ng dagdag na panggastos para sa pamilya.

Sa mga hindi pamilyar, ang ‘Jolly Jeep’ ay isang karinderya on wheels na nagbebenta ng pagkain sa mga nagtatrabaho sa Makati.

Patok ito sa mga empleyado sa Makati dahil sa kakaunting murang kainan sa lugar. Subalit sa kasamaang-palad, hindi nagtagumpay ang negosyong ito ni Lourdes.

Nagtrabaho si Lourdes ng isang dekada sa OsMak bago siya naging instructor sa Ramon Magsaysay Technological University (RMTU) sa Zambales.

Sa kanyang panahon sa RMTU, kinumbinsi siya ng kanyang dean na mag-apply sa DTI San Felipe bilang business counselor dahil karamihan sa mga subject na kanyang itinuturo ay may kinalaman sa negosyo.

***

Sa kagustuhang makatulong sa mga kababayan natin na nais magnegosyo, agad siyang nag-apply sa DTI San Felipe at natanggap bilang business counselor.

Ayon kay Lourdes, isa sa mga hamon ng bagong trabaho ay kung paano masasagot ang lahat ng katanungang ibinabato sa kanya ng mga lumalapit sa Negosyo Center.

Isa sa mga paborito niyang payo sa mga kli­yente ay ‘dapat sanay ka sa ‘risk’, sanay kang makipagsapalaran’.

Para kay Lourdes, bahagi ng pagnenegosyo ang pagkalugi. Ang mahalaga rito ay kung paano ka babangon at magsisimula uli.

Karamihan ng mga natulungan ni Lourdes ay mga bagong negos­yante na ilang beses na ring nabigo at nalugi.

Palagi niyang payo, huwag mawalan ng pag-asa dahil bahagi ng pagiging negosyante ang pagkalugi.

Madalas, sinasabihan niya ng mga humihingi ng gabay na mag-isip ng ibang negosyo nang hindi na bibili pa ng bagong gamit upang hindi sa­yang ang pera.

Kasabay ng pagbibigay ng payo, ibinabagi rin ni Lourdes ang kanyang karanasan bilang negosyante upang maging aral at gabay sa kanilang sari­ling negosyo.

Ayon kay Lourdes, itinuturing niyang napakalaking pagkakataon ang makapagsilbi sa Negosyo Center bilang business counselor upang maibahagi ang kanyang kaalaman sa negosyo at mailayo ang mga kababayan natin sa mga kamalian na kanyang sinapit noon sa kanyang ‘Jolly Jeep’ business.

Kitang kita kay Lourdes ang pagmamahal niya sa bayan at ang puso niya para sa kapwa Pilipino. Ito ang diwa ng People Power at naniniwala akong ito ang tinutukoy ni Tito Ninoy noong naisip niyang, “The Filipino is worth dying for.”

***

Higit sa 500 na ang mga Negosyo Center sa Pilipinas salamat sa Republic Act No. 10644 o Go Negosyo Act, ang kauna-unahan kong naipasang batas bilang senador.

Layunin nitong maglagay ng Negosyo Center sa bawat munisipalidad, siyudad at lalawigan sa buong bansa upang suportahan ang mga Pilipino na nais magsimula ng sariling negosyo o tulungang mapalaki ang kasalukuyan nilang negosyo.

Upang malaman ang pinakamalapit na Negosyo Center sa inyong lugar, magtungo sahttps://www.bamaquino.com/gonegosyoact/negosyo-center-tracker/.

***

Mga Kanegosyo, kung may tanong kayo sa pagnenegosyo, mag-e-mail kay Kanegosyong Bam sanegosyonowna@gmail.com o mag-iwan ng mensahe sa fb.com/BenignoBamAquino.

Ugaliing makinig tuwing Miyerkules, alas-2 hanggang alas-3 ng hapon sa DZRH 666 sa programang ‘Go Negosyo sa Radyo’ kasama si Cheska San Diego. Ang programa’y sa kagandahang loob ng Go Negosyo at MBC.

Pangarap namin na magkaroon kayo ng kabuhayan sa pamamagitan ng pagnenegosyo!