Columns

BIDA KA: Nararapat na palugit

Mga Bida, nitong mga nakaraang araw, inulan ng batikos ang Revenue Regulation No. 5-2015 ng Bureau of Internal Revenue (BIR).
Inilabas ito noong ika-labimpito ng Marso at nagkabisa dalawang araw ang nakalipas matapos ma-publish sa isang daily newspaper.
Ang mahirap dito, binibigyan lang ang taxpayers na saklaw ng Electronic Filing and Payment System (eFPS) o Electronic BIR Forms (eBIRForms) ng hanggang a-kinse ng Abril, o wala pang isang buwan, para tumalima sa nasabing kautusan.

Ang mga hindi makakasunod ay pagmumultahin ng P1,000 kada balik at 25 porsiyento ng buwis na kanilang babayaran. Maliban pa rito, isasama rin ng Revenue District Offices (RDO) ang mga taxpayer na hindi sumunod sa alituntunin sa kanilang priority audit program.
Bagaman sumasang-ayon tayo na dapat na ngang gawing moderno ang paraan ng paghahain ng buwis, masyadong maik­li ang oras na ibinigay para sa napakalawak na repormang ito. Libu-libong mga Pilipino ang kinakailangang magsagawa ng panibagong paraan ng pag-file.
Masyadong maikli ang oras na ibinigay para sa pagbabago na ganito kalaki. Dagdag pa rito, napakataas ng penalty na ­ibinibigay kung hindi ka makasunod.
Naririto ang ilan sa mga reklamong natanggap natin ukol sa bagong regulasyon ng BIR:
*Isinumbong ni Edgar ng Makati na may mga RDO na hindi tumatanggap ng manual filing sa kanila ng pagkakaroon ng RMC 15-2015 and RMC 16-2015. Hindi naman talaga sila dapat sakop ng regulasyon na ito ngunit dahil sa maling pag-intindi at implementasyon ng mga BIR employees sa local level, lahat na ay nadamay.
*Sa Marikina naman, sa libu-libong nag-a-apply na bagong users sa system, walo lamang ang kaya nilang i-proseso bawat oras. Pinapakita nito na talagang ‘di pa handa ang sistemang ito ng BIR at hindi nito kaya ang dudumog na mga taxpayer.
*Tulad sa Makati, sinabi ni Jinny na hindi tumatanggap ang RDO 54B ng Rosario, North Cavite ng manual filing para sa lahat ng uri ng taxpayers.
*May iba namang sumubok mag-download ng eBIR forms ngunit offline ang website ng BIR. Mayroon din na hindi ma-install o magamit ang eBIR Forms package dahil sa operating systems ng computers.
*Hindi rin sapat ang kaalaman ng ilang mga tauhan ng RDO para ipaliwanag ang modernang sistema ng ahensiya. Marahil dahil sa maiksing panahon na binigay para sa implementasyon ng regulasyon na ito, kahit ang mga BIR emplo­yees ay lito at hilo na rin kung sino ba dapat ang gumamit nito at ang pasikut-sikot sa prosesong ito.
*Isa pang problema, walang sumasagot sa hotline ng BIR kapag may mga tumatawag para magtanong ukol sa bagong proseso.
***
Mga Bida, hindi naman lahat ng professionals at taxpayers ang saklaw ng repormang ito. Nasabi na rin ito ni Commissioner Henares sa radyo.
Ngunit hindi ganito ang pagkakaintindi at pagpapatupad ng mga lokal na tanggapan ng BIR. Ang report na nakukuha natin, tila lahat ay pinapa-online filing nila na hindi naman dapat.
Siguro, mga Bida, sa maikling oras na ibinigay para sa repormang ito, pati sila rin ay nalilito na rin kung sino ang sakop o hindi sa nasabing regulasyon.
Hiniling natin na pansamantalang ipagpaliban ang pagpapatupad ng multa sa nasabing regulasyon upang mabigyan ng sapat na panahon ang mga taxpayer na magamay ang nasabing sistema.
Nanawagan tayo na huwag pahirapan ang ating mga “Boss” na ginagawa ang tungkuling magbayad ng buwis bilang tulong sa pamahalaan at sa bayan.
Napakinggan naman ang ilan sa ating kahilingan, dahil ipi­nagpaliban ang multa para sa taxpayer na nasa “No Payment” sa loob ng dalawang buwan hanggang Hunyo a-kinse.
Ang hiling sana natin ay maipagpaliban ang penalty sa lahat ng sakop ng nasabing regulasyon.
***
Katanggap-tanggap ang hakbang na gawing moderno ang sistema ng pagbubuwis ngunit kailangang tiyakin na ang pagpapatupad nito ay gawin nang tama.
Ngunit anumang pagbabago, kahit sa buhay man iyan o sa programa ng pamahalaan, may mga kailangang paghahanda para tuluyang yakapin ang pagbabago at masanay sa makabago.Sa kasong ito, nasamahan sana ng malawakang kampanya na magtuturo sa ating mga kababayan kung paano gagamitin nang tama ang e-filing.
Sana binigyan ng tatlo hanggang anim na buwan ang ating mga kababayan para matutuhan ang proseso.
Magtalaga rin sana ng mga tauhang may sapat na kaalaman sa bagong proyekto o sistema para magpaliwanag sa taumbayan kung kailangan.
Sa ganitong paraan, maiiwasan ang aberya at magiging maayos ang pagpapatupad ng isang programa!

BIDA KA!: Game On!

Mga Bida, naging laman ng balita kamakailan ang nangyaring pagkaka-offload sa tatlong miyembro ng Team Rave, isang Pinoy cyber sports team na pumang-anim sa katatapos na DOTA 2 Asian Championships (DAC).

 

Bilang isang tagasuporta ng online video gaming industry, naalarma ako sa balita, lalo pa’t sa aking pagkakaalam ay nakatakda nang mag-training ang Team Rave para sa mga darating na international tournament.

Kaya sumulat tayo sa Bureau of Immigration (BI) at Philippine Overseas Employment Administration (POEA) upang alamin ang dahilan kung bakit pinigil ang pagbiyahe nina Mark “Cast” Pilar, Djardel “Chrissy” Mampusti at Ryo “ryOyr” Hasegawa patungong South Korea.

 

Nakatakda sanang mag-training sina Pilar, Mampusti at Hasegawa sa South Korea para sa mga darating na international tournament, kabilang ang dalawang event sa Bucharest, Romania.

 

Layon ng aking pagsulat sa BI at POEA upang malaman kung ano ang ugat ng problema at kung paano ito masosolus­yunan para wala nang maging aberya sa susunod nilang pagbiyahe.

 

Noong Martes, inimbitahan ng POEA ang tatlo upang alamin ang tunay na nangyari noong araw na pigilan ang kanilang biyahe sa South Korea.

 

Sa nasabing pulong, nalaman na nagkaroon din ng kakulangan ang tatlo sa pagsunod sa payo ng mga ahente ng BI na nagresulta sa pagpigil sa kanilang biyahe.

 

Sa pulong nila sa POEA, nagkaroon din ng linaw ang tunay na estado ng Team Rave kaya nabigyan na sila ng tamang papel at naliwanagan na sa wastong proseso sa susunod nilang pagbiyahe.

 

Nakakapanghinayang man na hindi sila nakasali sa dalawang torneo sa Bucharest ngunit nagsilbing pagkakataon ang pangyayari upang maiwasto ang kanilang sitwasyon at papeles para sa susunod nilang biyahe ay wala nang offloading na mangyayari.

 

Isa pa, mas mahaba-haba ang oras nila sa pag-eensayo bilang paghahanda sa malaking torneo na gagawin sa Estados Unidos sa Agosto.

 

Maraming salamat sa POEA sa ginawa nitong tulong na maitama ang estado ng ating cyber athletes. Saludo rin ako sa BI sa pagtitiyak na ang lahat ng umaalis at dumarating sa bansa ay may tamang papeles.

 

***

 

Mga Bida, marami ang nagtatanong sa akin kung bakit todo ang suportang ibinibigay ko sa lumalagong online ga­ming development industry ng bansa.

 

Malaki kasi ang potensiyal ng nasabing industriya na makakatulong sa paglago ng ekonomiya ng ating bansa.

 

Marami nang kumpanyang Pilipino ang pumapasok sa industriyang ito, mula sa paggawa ng animation hanggang sa pag-develop ng software.

 

Ang katumbas nito ay daan-daang bagong trabaho at kabuhayan para sa ating mga kababayan.

Ang pagratsada ng industriyang ito ay katulad din ng paghataw ng business process outsourcing industry sampung taon na ang nakalipas.

 

Ito’y puno ng potensiyal para sa papasimulang negosyo at kayang magbigay ng magandang trabaho para sa mga artists at developers.

 

Sa galing ng mga Pilipino sa pagdidisenyo ng software, ang Pilipinas ay nagiging isa na sa mga paboritong destinasyon ng online video gaming companies para sa paggawa ng bagong produkto.

 

Maliban pa rito, kilala na rin ang mga Pilipino bilang isa sa mga aktibong manlalaro ng online games sa mundo.

 

Sa ngayon, mayroon nang halos 29 milyong Pilipino ang naglalaro ng online games. Sa nasabing bilang, nasa dalawampung milyon ang casual gamers habang nasa siyam na milyon ang tinatawag na midcore at hardcore gamer.

 

Kung mabibigyan ng sapat na suporta, lalo pang lalago ang potensiyal ng video gaming industry bilang pagmumulan ng trabaho at kabuhayan, maliban pa sa mga karangalan na gaya ng bigay ng Team Rave!

 

 

First Pubished on Abante Online

 

 

 

 

The best gift to Filipino graduates

Every March, as I attend graduation ceremonies, I get a rush of inspiration seeing so many young Filipinos reach a major milestone and life achievement – completing their studies.

We can see both pride and relief in their eyes. They exchange hugs and high fives, happy to be free from the shackles of their terror teachers.

Parents, too, beam with delight as they applaud the end of tuition fees and other school-related expenses.

This year, about 700,000 fresh graduates will be scouring newspaper advertisements, join job fairs, sign up on online job websites, visit companies and inquire about possible employment vacancies.

A number of these graduates will find jobs in the Philippines; a number will find jobs abroad. Some will work in a formal company; others will be working more informally. And unfortunately, some will join the ranks of the unemployed.

This is the unfortunate milieu our 2015 graduates are entering. We need to build a bridge between education, and employment and entrepreneurship, and we need to fill in the gap at the soonest possible time.

In the case of New Zealand’s Ministry of Education, they created an agency called Careers New Zealand (NZ) to bridge this gap by working with both the private sector and educational institutions.

They determine the qualifications demanded by the workforce then ensure that the right skills and expertise is developed in schools. Therefore, graduates match the job opportunities in the market.

Inspired by New Zealand, our office is currently working with Generoso Villanueva National High School in Bacolod to match the needs of the job opportunities in their area, which include call centers and HRM opportunities, to the skills that they are teaching to their students.

Offering alternatives

To scale this up, Department of Education (DepEd) Secretary Armin Luistro committed to establish placement offices in public high schools in the K to 12 system, upon our suggestion during the budget deliberations of DepEd in the Senate.

But with the lack of jobs to fill in the first place, we need to offer more alternatives to our young graduates, and entrepreneurship should be a viable option for them.

Micro, small, and medium enterprises (MSMEs) compose 99.6% of total establishments in the Philippines and contribute 61.2% of the country’s total employment. Already, MSMEs play a vital role in providing livelihood and prosperity to millions of Filipinos.

Entrepreneurship can also serve as a means for our unemployed youth sector to pave their own way out of poverty and into financial independence. Not to mention, they can create more job opportunities for their peers.

The Department of Trade and Industry is now establishing 100 Negosyo Centers all over the country this year with our recently enacted Go Negosyo Act, which will consolidate all efforts in assisting starting and current small business owners.

Potential clients can access help in business registration, financing, product development, financial management and market linkage from these Negosyo Centers.

We also authored and sponsored the Youth Entrepreneurship Bill, which aims to expose our Filipino youth to entrepreneurship at a young age and give them a good foundation for business creation in the future.

If enacted into law, course programs in entrepreneurship will be developed for primary, secondary and post-secondary schools to give them basic knowledge on financial literacy and how to start and run their own businesses.

Moreover, the bill aims to create a fund and support structures to aid starting entrepreneurs in their product development, access to capital, training and other services, to help them establish their own enterprises.

The Youth Entrepreneurship Bill was passed on third reading in the Senate and was passed on second reading in the House of Congress recently.

With our improving economy, there is no better time than now to empower our youth with the values and skills of innovative entrepreneurship.

I am hopeful that the Philippines can offer our wide-eyed, idealistic, and well equipped graduates a wealth of opportunities – from job openings in successful institutions to the possibility of putting up a thriving business around their innovative, world-class ideas.

Firs published on Rappler.com

Mission statement

For seven years, before joining the Senate, I was a social entrepreneur, working in microfinance and micro enterprise programs in rural parts of the Philippines. Our institution primarily worked with women sari-sari storeowners, providing them financing support; training and linking them to companies they otherwise would not have access to.

Through the years, we came to a conclusion that many other social enterprises started after ours would also adhere to – if you provided access to opportunities, Filipinos would step up, take these opportunities and do well for themselves and their families.

We witnessed for ourselves how our nanay-partners improved themselves through our program and that of our microfinance partners. Many of them who didn’t finish high school and had humble beginnings were slowly but surely becoming savvier entrepreneurs who were providing more for their families through their micro businesses.

The Filipino that we saw was not lacking in talent or drive, but rather, just lacking in opportunities. There were of course individuals that refused to work hard and learn, but they were always in the minority; the majority recognized and wanted the opportunities and at the end of the day, did well with them.

It was the same case for our work with the youth. The more popular image of the Filipino youth is involved with teenage pregnancies, drug abuse, violence in gangs and too much DOTA-playing.

Yet, in our years serving the sector, we found thousands of outstanding youth organizations serving their communities, a brotherhood assisting the welfare of indigenous peoples, former street children teaching arts education to their peers, transformed tambays training for disaster rescue, and a group of young people teaching financial literacy and entrepreneurship to former combatants and children of war.

It’s the same formula for the Filipino youth. Give them the proper guidance and mentoring, show them that they can do something worthwhile for themselves and for other people and see them grab these opportunities and make the most out of it.

I’ve been both a witness and an advocate of this fundamental truth that Filipinos can achieve if given the right tools and support. But unfortunately, still to this day, a number of our countrymen do not believe in our own capacity for goodness and greatness.

For every believer in entrepreneurship, there are those that say that Filipinos are Juan Tamads and not built to be our own bosses. For every advocate of the Filipino youth, there are those that believe that the youth are useless, apathetic and only concerned with their Facebook and video games.

With regard to the Bangsamoro Basic Law, the same opposing perspectives apply. There are those who believe that development in the area cannot be achieved under Moro leadership, while there are those that believe that our Moro people can reverse the vicious cycle of poverty and violence through their self-determination.

There are those that speak with certainty that funds given to the Bangsomoro will be used primarily for guns and to line the pockets of corrupt politicians, while there are those who see classrooms and hospitals being built, water systems, electricity and social services finally being delivered to the communities.

Somewhere between these two perspectives lies the best course of action – a careful optimism that sees all angles but has that positive outlook at its heart and as its driving force.

Make no mistake though, action, reform and change can only happen if you start from a perspective of hope, rather than one of distrust, discrimination and pessimism.

We don’t talk enough about the politics of hope. In our minute-by-minute, 140-character, news cycle-led world, it seems that the politics of hope has become passé or even considered naive by the armchair analysts.

Optimism has seemingly lost its luster amidst the talk of vengeance, distrust and disappointment with our leaders.

But the truth is that in my line of work, I have been blessed to come across stories of change and hope, of true political action and reform, of new translations of people power, of unsung and unmentioned heroes who, like me, still believe in what the Filipino can be.

This column will hopefully be that oasis for fellow optimists and hopeful out there.


First published on Manila Bulletin

 

 

NEGOSYO, NOW NA!: Mahabang Pasensiya

Mga Kanegosyo, noong naka­raang linggo, pinag-usapan natin ang kahalagahan ng sariling interes sa pagnenegosyo upang magtagumpay ang ating pinatatakbong negosyo.

 

Kung nasa isip natin ang ating ginagawa o mayroon tayong enterprising mindset, masasamantala nating ang magagandang pagkakataon upang mapalaki ang ating kita.

 

Ngayong linggo, pag-uusapan naman natin ang mahabang pagpapasensiya, na isang mahalagang katangian sa pagnenegosyo.

 

Mahalaga na mayroon tayong mahabang pisi habang pinalalaki pa natin ang ating negosyo, lalo na sa pagpapaikot ng pera. Sa una, mukhang wala nang katapusan ang gastos dahil puro palabas lang nang palabas.

 

Naririyan ang pagbili ng mga gamit para sa opisina tulad ng computer at printer, mesa at upuan, sasakyan para sa delive­ry at ‘di inaasahang gastos tulad ng repair ng puwestong rerentahan.

 

Kailangang tipirin at balansehin ang mga gastos habang hindi pa kumikita. Baka malunod sa gastos at lalo lang tayong maubusan ng pasensiya sa bagal ng pagpasok ng pera.

 

Isa pang realidad sa pagpapapasensiya ang kailangan na­ting tanggapin — hindi lahat ng naisip nating negosyo ay baka pumatok at makagawa kaagad ng marka sa merkado.

 

Kung maikli ang pasensiya ng isang negosyante, hindi na ito magtitiyagang maghintay pa bago makilala ang kanyang negosyo o produkto. Isasara na lamang niya ito at baka hindi na sumubok ng iba pa.

 

***

 

Tulad na lang ni Justin Uy, may-ari ng Profood Internationa­l Corporation na nakabase sa Cebu City.

 

Noong Dekada ‘70, sinubukan niyang pumasok sa negosyo sa murang edad na 15-anyos para makatulong sa ama’t ina at 10 kapatid.

 

Una, pinasok nito ang shell crafting bago sinubukan ang paggawa ng fashion jewelry, manukan, pagtatanim ng kabute at iba’t iba pang maliliit na negosyo.

 

Maliban sa kulang sa puhunan, hindi rin nagtagal ang kanyang mga negosyo dahil sa kawalan ng maganda at matibay na merkado.

 

Sa negosyo naman niyang manukan, naubos din ang kapi­tal niya dahil kinailangan pa niyang gumastos sa patuka ng mga manok. Bukod pa rito, matagal pa ang paghihintay bago mangitlog ang mga manok.

 

Noong Dekada ‘80, napansin nito na nagkalat ang mangga sa kanilang lugar at hindi pinapansin ng mga magsasaka dahil walang gustong bumili.

 

Kung patuyuin kaya niya ang mga manggang nakakalat? Pinasok niya ang pagtitinda ng dried mangoes, na kalat na sa Cebu noon pang ­Dekada ‘50 ngunit karamihan sa mga ito’y home-based lang.

 

Doon na nagsimul­a ang Profood Inter­natio­nal Corporation.

 

Dahil latecomer na sa dried mangoes industry, nahirapan siyang pasukin ang lokal na merkado. Kaya ibinenta niya ito sa Europe, United States at Japan.

 

Ngunit hindi ito na­ging madali para sa kanya dahil mahirap para sa isang papasimula pa lang na kumpanya ang magbenta ng produkto sa isang maunlad na bansa.

 

Sa halip na mawalan ng loob, gumawa siya ng ilang mga hakbang para maging katanggap-tanggap ang kumpanya sa ­international market.

 

Pinasok niya ang toll packing para sa ibang kumpanya tulad ng Del Monte, Nestle at Coca-Cola.

 

Maliban pa rito, ginawa niyang moderno ang kanyang planta at tinuruan ang kanyang mga tauhan ukol sa international standards ng pagpoproseso ng produkto para makakuha ng international certification.

 

Tatlumpu’t apat na taon ang binuno niya bago nailagay ang Profood International Corporation bilang pinakamalaking dried fruit producer sa country.

 

Mula sa mangga, nasa 15 nang tropical fruits ang kanilang pinapatuyo at ibinebenta. Target din nito na makapaglabas ng walong bagong produkto sa mga susunod na taon.

 

Kung naubos lang ang pasensiya ni Justin sa mga pagsubok na kanyang naranasan, hindi niya maabot ang titulong “Dried Mango King” ng Pilipinas.

 

First published on Abante

 

 

Youth Entrepreneurship to Address Youth Unemployment

With the graduation season fast approaching, excitement builds up as students prepare themselves for the next phase of their young lives – the professional life.

 

After graduation, they will be scouring newspaper advertisements, join job fairs, sign up on online job websites, visit companies and inquire about possible employment vacancies.

 

A number of these graduates will find jobs in the Philippines; a number will find jobs abroad. Some will work in a formal company; others will be working more informally.  And unfortunately, some will join the ranks of the unemployed.

 

For the Filipino youth, especially those in the last unfortunate set, they have to have better choices. What if rather than just working as an employee, you could become your own boss and run your own enterprise?

 

In the Senate, I have the Youth Entrepreneurship Bill, which aims to expose our Filipino youth to entrepreneurship at a young age and give them a good foundation for business creation in the future.

 

If enacted into law, course programs in entrepreneurship will be developed for primary, secondary and post-secondary schools to give them knowledge how to start and run their own businesses.

 

Moreover, the bill aims to create a fund and support structures to aid starting entrepreneurs in their product development, access to capital, training and other services, to help them establish their own enterprises.

 

The Youth Entrepreneurship Bill was passed on third reading in the Senate and was passed on second reading in the House of Congress recently.

 

I hope that this bill will be enacted into law soon to assist our fresh graduates and young Filipinos.

 

This bill hopes to also address the growing unemployment rate in the country.

The government’s push for inclusive growth will not take off unless the problems of youth unemployment and underemployment are not immediately addressed.

 

The challenge is make our current economic growth felt by every Filipino through generation of jobs and creation of livelihood. And youth entrepreneurship is one of the keys for our Filipino youth to experience this growth for themselves and for their families.

 

First Published On: Youth Enterprising Blog

 

 

BIDA KA!: RAVEolution!

Mga Bida, ilan taon nang patok ang larong Defense of the Ancients o DOTA sa ating kabataan. Halos napupuno ang mga Internet cafés sa buong bansa dahil sa mga naglalaro ng DOTA.

 

Ang DOTA ay tinatawag na multiplayer online battle arena (MOBA) game kung saan dalawang grupo ng players ang naglalaro. Ang pakay ng laro ay sugurin at sirain ang base ng kalabang team.

Sa sobrang kasikatan nito, ginawan pa ito ng kanta ng dalawang Pinoy artist na may pamagat na, “DOTA o ako?” kung saan pinapipili ng babae ang kanyang boyfriend kung sino ang mas mahalaga.

 

Kung sa tingin ng iba, isa lamang libangan ang paglalaro ng DOTA, may isang grupo naman ng kabataang gumagawa ng pangalan sa Pilipinas at sa ibang bansa sa paglalaro nito.

 

Ito ay ang Team Rave na binubuo nina Ryo ‘ryOyr’ Hasegawa, Jio ‘Jeyo’ Madayag, Djardel ‘Chrissy’ Mampusti, Mark ‘Cast’ Pilar at Michael ‘nb’ Ross.

 

Kamakailan, humingi sila ng tulong sa aming tanggapan para makakuha ng pagkilala sa kanilang pagsali sa international DOTA tournaments.

 

Nahihirapan silang pumunta sa ibang bansa para makipagkumpetensiya dahil pinagdududahan sila ng mga embassy na sila lamang ay magti-TNT o tago nang tago, at ‘di na rin babalik ng bansa.

 

Maliban pa rito, hirap silang makakuha ng mga sponsors dahil hindi naman kinikilala ang kanilang paglalaro bilang isang totoong sport.

 

Sa kuwento nga ni Jio sa Facebook page ng Team Rave, dumating na sa punto ng kanyang pananatili sa South Korea na isang beses lang siya kumain sa isang araw.

 

Subalit hindi sila nawalan ng loob. Ipinagpatuloy pa rin nila ang kanilang career bilang mga professional e-sports players. Kung mayroon silang kinita mula sa isang tournament, agad nila itong ipinapadala sa mga pamilya nila sa Pilipinas.

 

***

 

Nabigyan ng malaking break ang Team Rave nang makapasok sila sa DOTA 2 Asian Championships (DAC) na mayroong kabuuang prize money na $2.94 million o P130 million noong nakaraang buwan.

 

Itinuring na underdog ang mga kabataang Pilipino sa event dahil ito’y madalas mapanalunan ng mga koponan mula sa China o Russia.

 

Subalit maraming ginulat ang Team Rave nang rumatsada ito patungong ikaanim na puwesto sa mundo. Natalo nila ang Team Hell Raiser mula Russia at Team Invictus mula China.

 

Subalit, natalo sila ng Team Big God mula China sa score na 2-1. Ang mga Tsinong ito ay mga matatagal nang naglalaro ng DOTA at nakikipaglaban sa mundo.

 

Kahanga-hanga ang naabot ng TeamRavePH. Hindi ito inaasahan dahil kasama nila sa torneo ang labing-anim na pinakamagagaling na DOTA teams sa mundo.

 

Nagbunga ang kanilang pagsisikap dahil nakapagbulsa sila ng P6.6 milyon o $150,000. Bukod dito, nakilala ang Pilipinas bilang isa sa mga bansang may pinakamagaling na DOTA players sa mundo.

 

At mga Bida, noong nakaraang linggo, nanalo na naman ang Team Rave nang talunin nila ang Team MVP Phoenix ng South Korea sa score na 3-2. Dahil dito, inihayag ang Team Rave bilang ang Summit 3 DOTA South East Asia Champions.

 

Sila ang kakatawan sa South East Asia sa Mayo sa Los Angeles, California para sa Grand Finals. May sigurado na silang P160,000 o $3,600, ngunit ang target nila ay maging kampeon sa mundo at manalo ng P2.7 milyon o $61,000.

 

***

 

Sa kabila ng karangalang hatid nito sa bansa, marami pa rin ang bumabatikos sa e-sport na ito. Kesyo nakakasira raw ito ng pag-aaral at nauubos na ang oras ng ilan sa paglalaro nito sa halip na magtrabaho.

 

Pero bago tayo humusga, dapat nating timbangin ang epekto nito sa lipunan. Ano nga ba ang nakakasakit? Ang boxing o ang paglalaro sa Internet café?

 

Dapat lang ilagay sa tama ang paglalaro nito dahil lahat naman ng sobra ay nakakasama na. Ang ilang mga siyudad at barangay nga ay ipinagbawal na ang paglalaro ng DOTA.

 

Ngunit malaki ang naitutulong ng DOTA para masanay sa strategic thinking, cooperation, teamwork at iba pang mahahalagang values para sa kabataan.

 

***

 

Ilang dekada ang nakalipas, pumatok sa bansa ang larong bilyar bunsod na rin ng tagumpay ni Efren ‘Bata’ Reyes. Sa kasagsagan ng kasikatan ng bilyar, sa halos lahat ng kanto ay may makikita kang bilyaran kung saan nag-uumpukan ang maraming tao.

 

Noong una ay hindi kasama ang bilyar sa Southeast Asian Games at Asian Games ngunit napilitan na rin ang organizers na isama dahil sa kasikatan nito.

 

Ilang beses na ring nakapag-uwi ng medalya para sa bansa sina Bata, Francisco “Django” ­Bustamante, Ronnie Alcano at maraming iba pa nating mga ­manlalaro.

 

Ganito rin ang nakikita ko sa e-sports. Malay ­natin, baka sa loob ng dalawang dekada ay kilalanin na rin ito bilang isang totoong sport at isama pa sa ­international events gaya ng Olympics.

 

Kapag nagkataon, mayroon na naman tayong pani­bagong pagkukunan ng karangalan. Kaya sa ating mga DOTA players, patuloy lang ang laban tungo sa tagumpay!

 

 

First Published on Abante

 

 

 

 

Scroll to top