Bam Aquino Column

NEGOSYO, NOW NA!: Kumpitensiyang Patatas

Mga Kanegosyo, noong nakaraang linggo, tinalakay natin kung paano nagsimula sina JoeMag, ang may ari ng matagumpay na negosyong Potato Corner.

Nang nagsisimula pa lamang sila, naharap siya sa isang mabigat na desisyon – ang iwanan niya ang kanyang trabaho o sumuong sa walang kasiguraduhang pagnenegosyo.

Dahil sa pagmamahal sa pamilya at nais na magtagumpay, sumugal siya at naging negosyante.

Sulit naman ang kanyang ginawa dahil nabawi nila ang kanilang puhunan pagkatapos ng isang buwan pa lamang.

***

Ipagpapatuloy natin ngayon ang kuwento nina JoeMag, mga Kanegosyo, lalo na at hindi lang tagumpay ang kanilang naranasan.

Sa pagsikat nila, dumami rin ang nagtayo ng Potato stands sa bansa.  Aniya, sa loob ng dalawang taon, 200 kakumpitensiya ang nagtayo ng katulad nilang nanegosyo.

Marami rin ang nagtanong sa kanila kung sila ba ay nag-fafranchise dahil bilib sila sa potensyal ng negosyo.  May mga nag-alok na rin ng lugar kung saan maaari silang maglagay ng stand.

Pinag-aralang mabuti nilang magkakaibigan kung anong stratehiya ang pinakamainam sa lumalaking negosyo at lumalawak na kumpetesiyon.

Nagdesisyon sila na franchising ang susunod na hakbang para lalong mapalago at mapatibay ang negosyo.

***

Maraming hinarap na hamon ang Potato Corner nang magsimula na silang mag-franchise.

Una rito ay kung sino ang magpapatakbo sa kumpanya. Dahil nga apat silang magbabarkadang nagsimula ng Potato Corner, nagkaroon ng mga gusot at hindi pagkakaintindihan, tulad sa pamumuno.

“Two heads running a business is a monster,” sabi ni JoeMag. 

Napakahalagang maayos ang mga may ari para hindi magulo ang negosyo.  Nagkasundo sila na iisa lang ang magpapatakbo ng negosyo sa araw-araw para hindi magulo.

Naging malaking hamon din ang pagpasok nila sa franchising.  Malaki ang pagkakaiba ng pagpapatakbo ng franchising doon sa company-owned.

Una, kailangang maging tapat at transparent sa lahat ng transaksiyon dahil maraming franchisees ang nakatutok sa operasyon. Naniniwala silang karapatan ito ng franchisee dahil sila’y maituturing na ring may-ari ng kumpanya.

Nauubos din ang oras nila sa pakikipag-usap sa franchisees. Dahil sila’y mga may-ari ng kumpanya, mas gusto nilang kausap ang may-ari rin gaya ni JoeMag.

Idinidiin niya na sa franchising, mahalagang matutukan ang kapakanan ng franchisees dahil sa malaki nilang tulong para mapaangat at manatiling tumatakbo ang negosyo.

May panahon pa sa kasaysayan ng Potato Corner na hindi sila sumuweldo para matugunan lang ang pangangailangan ng mga franchisee.

Sa kabila ng hirap sa merkado, malaki ang pasasalamat nila sa franchising. Sabi nga niya, kung hindi sila sumugal sa franchising, baka nagsara na agad ang Potato Corner.

Makalipas ang 23 taon, mayroon nang 500 tindahan ang Potato Corner sa Pilipinas at 100 sa labas ng bansa, kabilang ang United States, Indonesia, Panama, Singapore at Thailand.

Kaya mga Kanegosyo, huwag matakot sa kumpetisyon. Ituloy lang ang laban sa pagnenegosyo!

NEGOSYO, NOW NA!: Pinoy Pried Patatas

Mga Kanegosyo, may panahon sa ating buhay pagnenegosyo na kailangang gumawa ng isang napakalaking desisyon.

Sa mga nagsisimulang magnegosyo, darating ang punto na kailangan nating pumili, ang manatili sa trabaho natin at pumapasok ang sweldo, o ang iwan ang karera para ibuhos ang lahat sa sinimulang negosyo.

Nakakatakot, nakakakaba, pero kung mapagtagumpayan, sulit.

Ito ang naging kuwento ng Potato Corner, isang sikat na negosyong nagsimula dalawampu’t tatlong taon na ang nakalipas.

***

Sa ating pag-uusap ni Jose Magsaysay o “JoeMag”, may ari ng Potato Corner, sa programang “Status Update”, ikinuwento niya ang susi sa tagumpay ng negosyong sinimulan niya kasama ang tatlo pang kaibigan noong 1992.

Noong panahong iyon, nagtatrabaho siya sa isang international burger chain. Nang magkaanak, naisip niya kung paano niya ito mapag-aaral sa magandang eskuwelahan at mabibigyan nang maayos na kinabukasan.

Naisip niyang maghanap ng sideline para magkaroon ng dagdag na kita. Nagkataon naman na inimbitahan siya ng tatlong kaibigang magtayo ng negosyo.

Kumuha sila ng inspirasyon sa kanyang bayaw na yumaman dahil sa paglalagay ng iba’t ibang flavor sa popcorn.

Kaya inisip nilang magkakaibigan kung anong produkto pa ang maaaring pumatok kung lalagyan ng iba’t ibang flavor.

Napagdesisyunan nilang lagyan ng iba’t ibang lasa ang French fries, gaya ng cheese at barbeque.

Doon na nga isinilang ang Potato Corner, na masasabing kauna-unahang flavored fries sa mundo.

Bilang panimula, nag-ambag sila ng tig-P37,500 para masimulan na ang unang outlet ng Potato Corner.

Ibinenta nila ang kanilang french fries sa iba’t ibang laki, mula sa regular fries hanggang sa tera fries, na siyang napakarami!

Dalawang buwan matapos magbukas ang unang outlet, ipinatawag siya ng kanyang boss sa burger chain. Doon, pinapili na siya kung mananatili sa kumpanya o tututok sa Potato Corner.

Kinailangang pumili ni JoeMag.  Iiwan ba niya ang kanyang trabaho, na may siguradong buwanang suweldo ngunit baka hindi matutustusan ang pangangailangan ng pamilya?

O iwan ito at sumugal sa maliit na negosyo na maaaring magtagumpay o matalo?

Napakahirap na panahon para sa kanya.  Ngunit sa kanyang pagmahahal sa pamilya at nais niyang mabigyan ng magandang kinabukasan ang mga ito, sumugal siya.

Pinili niya ang Potato Corner. Kahit na dalawang buwan pa lamang ito, tumalon na siya rito.

***

Mga Kanegosyo, hindi siya nagkamali dahil sa unang buwan pa lang ng operasyon, nabawi na nila ang kanilang puhunan. Bihira itong mangyari, lalo pa’t ang ibang negosyo ay inaabot ng taon bago mabawi ang puhunan.

Nang makita ang tagumpay ng Potato Corner, marami na ring nagsulputang iba’t ibang French Fries stand. Sa unang dalawang buwan pa lang, ang dami nang gumaya!

Sa susunod na linggo, talakayin natin ang naging kumpetisyon at ang kanilang mga hakbang para lalong makalaban sa merkado!

NEGOSYO, NOW NA!: Tulong ng DOST

Mga Kanegosyo, gaya ng ating naipangako noong nakaraang Lunes, itutuloy natin ang kuwento ni Tricia Castrodes, may-ari ng sikat na Cookie Sticks.

Bilang isang negosyante na nanggaling sa pagbebenta ng cupcake at cake, isa sa mga malaking hamon na kanyang ikinaharap ay ang pag-iimbentaryo sa kanilang produkto. 

Malaking hamon ang inventory, lalo na sa mga nagsisimulang negosyante gaya ng Cookie Sticks. 

Mula sa packaging at labels, kailangang laging may nakahanda dahil ito’y mahalagang bahagi ng ibebentang produkto.

Kinailangan din niyang magtungo sa ibang bansa, gaya ng Hong Kong, para makahanap ng tamang uri at design ng packaging.

Maliban pa rito, kailangan pang hintayin ang dagsa ng pagbili ng tao upang makinabang sa discount kapag maraming binibili o ino-order na packaging. 

***

Isa pang naging strategy niya ay pagbebenta ng apat na uri ng size ng Cookie Sticks — large, medium, small at stookies.

Bite-sized lang ang stookies kaya madali itong kainin at ipamigay. Kumbaga, maaari itong patikim.

Madalas, ang stookies muna ang binibili ng customer. Kung minsan, lahat ng flavor ay binibili nila at kung ano ang pinaka-paborito nila, saka lang sila bibili ng mas malaking size.

Ang paggawa rin ng iba’t ibang size ay bahagi rin ng pag-maximize ng production.

Tuwing packaging kasi, mayroong nababaling cookies at ito ang nilalagay nila sa stookies. Walang nasasayang sa kanilang produkto.

***

Malaki ang pasalamat niya sa ayuda ng ibinigay ng DOST, na isa sa mga nakatulong upang mapalago nila ang negosyo. Ito’y sa pamamagitan ng Small Enterprise Technology Upgrading Program (SETUP).

Isa sa mahalagang suporta na ibinigay ng DOST ay ang pagpapautang ng pera na maaaring ipambili ng modernong gamit sa paggawa ng tinapay at iba pang katulad na produkto.

Kabilang dito ang intelligent ovens na mayroong timer at thermostat. Dati, ang gamit niya ay oven na fabricated lang at walang timer at thermostat. Dito, ala-tsamba lang ang pagluluto kaya sayang ang mga sangkap na ginamit

Sa tulong ng intelligent ovens, mas naging madali ang paggawa ng tinapay.

Kasabay nito, tinutulungan din siya ng DOST sa libreng training ng staff upang ang level ng produksiyon ay maaari ipantapat sa ibang mga gumagawa ng tinapay sa ibang bansa.

Natisod lang niya ang nasabing programa ng DOST sa panonood ng telebisyon. Pagkatapos, nag-inquire na siya at doon na nagsimula ang pagtulong ng DOST.

***

Ang payo niya sa mga nais magnegosyo ay tukuyin ang maraming programa ng pamahalaan para sa maliliit negosyo. Kailangan lang lapitan sila at magtanong kung paano makakakuha ng serbisyong ito.

Kailangan lang maayos ang mga papeles, gaya ng financial statement ng negosyo para mapakinabangan ang mga nasabing programa ng pamahalaan.

Napadali ang pagsali at pagkuha ng tulong ng Cookie Sticks dahil kumpleto ang kanilang papeles.  Madalas, matagal na ang anim na buwan para makuha ang pautang at mga kailangang gamit. 

Kaya natin itinayo ang Negosyo Center para doon na magtanong ang ating mga nagsisimulang negosyante. Sa ngayon, mayroon na tayong 116 na Negosyo Center sa buong bansa.

Kaya mga Kanegosyo, huwag nang mag-atubiling lumapit at humingi ng tulong sa mga ahensiya ng pamahalaan, na tatanggapin kayo na bukas ang dalawang kamay!

NEGOSYO, NOW NA!: Kumikitang Libangan

Mga Kanegosyo, kung karamihan sa mga matagumpay na negosyo ay talagang pinag-aralan at pinagbuhusan ng panahon, ang iba naman ay nag-umpisa lang bilang libangang lumaki nang lumaki. 

Ganito ang kuwento ng Cookie Sticks, na pag-aari ni Tricia Castrodes, na naging panauhin natin sa programang “Status Update” kamakailan.

Sa kuwento niya, nang mag-resign siya bilang isang government employee noong 2006, naghanap siya ng paglilibangan kung saan maaari pa siyang kumita gamit ang kanyang libreng oras.

Kaya noong 2008, nagsimula siyang mag-bake ng cupcake, na una niyang ibinenta sa malalapit na kaibigan.

Nang tumagal, naging bukambibig at hinahanap na ng maraming tao ang kanyang cupcake. Nadagdagan na ang mga nag-o-order sa kanya at ang iba ay naghanap na rin ng cake.

Maliban sa cake, dinagdagan na rin niya ang kanyang mga produkto at isinama na rin pati tinapay.

***

Noong 2010, naipakilala siya sa Department of Science and Technology (DOST), kung saan nakakuha sila ng training sa pag-upgrade sa kanilang mga kagamitan.

Sa tulong ng DOST, namulat siya sa mga bagong ideya sa paggawa ng iba’t ibang uri ng tinapay at modernong proseso ng packaging nito.

Isa sa mga naging hamon sa negosyo niya ay ang maikling shelf life ng kanilang produkto. Madalas, isa o dalawang araw lang ang tinatagal ng produkto gaya ng cake at tinapay. Kapag lumagpas ay nasisira na ito.

Pinayuhan siya ng DOST na kailangan niya na tuyo dapat ang kanyang tinapay para mas tumagal ang shelf life nito.

Sa una, pumasok sa isip ni Tricia na gumawa ng biscocho o di kaya’y camachile.

Sa huli, napagpasyahan niyang gumawa ng cookies.

***

Noong Pasko ng 2013, sinimulan na niyang gumawa ng bilog na cookies, na kanilang ibinenta sa mga kamag-anak at mga kaibigan.

Nang makita nilang patok ang ginawang cookies, nagpasya siyang ituloy na ang pagbebenta nito.

Ngunit nais niyang gumawa ng sariling marka sa merkado ng cookies kaya pinag-isipan niya kung paano ito magiging iba para mas pumatok sa mamimili.

Noong March 2014, gumawa siya ng cookie sticks. Kasabay ng paggawa nito, pinag-aralan din niya ang magiging itsura at packaging ng produkto.

Anim na buwan ang nakalipas nang sinimulan na niyang ibenta ang Cookie Sticks.

Sa loob lang ng isang taon, nakapasok na ang Cookie Sticks sa iba’t ibang mall sa bansa.

Ayon kay Tricia, ang pagiging kakaiba ng Cookie Sticks ay isa sa mga dahilan kung bakit naging madali ang pagkuha nila ng puwesto sa mga mall.

Sa kabila ng tagumpay ng Cookie Sticks, tuluy-tuloy pa rin ang kanyang negosyong cupcake at cakes.

Anu-ano kaya ang naging mga hamon sa kanyang negosyo? Abangan sa susunod na linggo ang kuwentong libangang pinagkakitaan!

NEGOSYO, NOW NA!: Tanong ng mga Kanegosyo

Mga Kanegosyo, maraming salamat sa tuloy tuloy na pagpapadala ng mga tanong at paghingi ng abiso tungkol sa pagnenegosyo sa ating e-mail at mga social media sites. 

Layunin natin na tunay na matulungan ang mga kapwa Pilipino na makapagsimula ng sariling kabuhayan, mapalago ang maliit na negosyo at matulungan ang ating mga pamilya at komunidad.

Narito ang ilan sa mga tanong na ating natanggap.

 ***

Kanegosyong Bam,

Magandang araw po sa inyo, mahal na senador na nagtataguyod ng kabataan at iba pang sektor ng lipunan. Ako si Vincent Gonzales, isang OFW dito sa Gitnang Silangan bilang isang turnero.

Katatapos ko lang basahin ang kolum ninyo sa Abante Online at ako’y nagagalak na may paanyaya kayo para sa mga nais magsimula ng negosyo. Matagal na po akong nagbabasa ng kolum ninyo pero ngayon ko lang napagtuunan ng pansin iyong pinaka-ibaba kung saan nakalagay ang contact details ng inyong opisina.

Matagal na namin gustong magtayo ng bigasan sa lugar ng asawa ko sa Tarlac ngunit sapat lang ang sweldo ko sa pangangailangan ng aking mag-ina.  Tinutulungan ko rin po ang nanay at tatay ko dahil pareho na silang matanda na. 69 na po ang tatay ko at mahina na ang baga, at ang nanay ko naman ay 67 na at bulag na ang isang mata. 

Laking pasasalamat ko nga po sa mabait kong asawa at nauunawaan niya ang pagtulong ko sa mga magulang ko.

Kaya nais ko po sanang lumapit sa inyo para makahiram ng puhunan para makapagsimula kami ng negosyong bigasan. Umaasa ako na madagdag kami sa listahan ng inyong mga natulungan.

Makakaasa po kayo na pagsusumikapan naming mapalago at maibalik ang katumbas na halaga ng inyong ipapahiram sa amin kasama na ang tubo kung mayroon man.

Maraming salamat po!

 Lubos na gumagalang, Vincent.

***

 Kanegosyong Vincent,

Salamat sa iyong sulat.  Tunay na kahanga-hanga ang inyong sakripisyo riyan sa Gitnang Silangan para sa inyong pamilya at sa ating bayan.

 Itinatayo natin ang Negosyo Center sa buong bansa para matugunan ang inyong mga agam-agam sa pagnenegosyo.  Pakisabi sa inyong asawa na bisitahin ito sa 2nd Floor, Anita Building, Zamora St., San Roque, Tarlac City.

Inaasahan natin na handa ang mga business adviser ng DTI roon ang siyang magbibigay ng payo sa inyo sa pagsisimula ng negosyo at maturo kayo sa tamang microfinance institution o lokal na bangko sa Tarlac na puwedeng magpautang sa inyo.

Maliban dito, naka-ugnayan na rin natin si National Food Authority (NFA) administrator Renan Dalisay, na nagsabing pinag-aaralan na nila ang pag-alis ng one-year policy para maging regular rice retailer ng NFA ang isang tindahan. 

Sa aming usapan, sinabi niyang maaaring mabigyan agad ng permit ang sinuman na magtinda ng NFA rice kung ang puwesto ay nasa malayo o mahirap na lugar, lalo na sa mga fishing area.

Mas malaki kasi ang matitipid kung doon na bibili sa kanilang mismong lugar ang mga kababayan nating kapus-palad kaysa gumastos pa sa pamasahe patungong palengke.  

Good luck sa inyong pangarap na bigasan! 

Kanegosyong Bam.

*** 

Kanegosyong Bam,

 Magandang araw po sa inyo! Ako po ay isang seaman at gusto kong makapag-umpisa ng negosyong hollow block-making.  Mayroon po bang CARD-MRI branch sa Misamis Occidental? 

Maraming salamat, Sunny.

*** 

Kanegosyong Sunny,

Magandang araw din sa iyo at sa iyong pamilya!

Ikinalulungkot naming sabihin na sa kasalukuyan, wala pang sangay ang CARD-MRI sa Misamis Occidental.  Sa Dipolog City ang pinakamalapit na sangay at matatagpuan ito sa Katipunan St., Brgy. Miputak, Dipolog City, Zamboanga del Norte.  Maaari silang matawagan sa (065) 908.2211.

Maraming salamt at good luck sa pangarap na negosyong paggawa ng hollow block!

 Kanegosyong Bam

NEGOSYO, NOW NA!: Sideline

Mga Kanegosyo, sa hirap ng buhay ngayon, ilan sa ating mga empleyado ay gumagawa ng sideline upang may maipandagdag sa gastos araw-araw.

Mula sa pagtitinda ng pagkain, damit at iba pang produkto, pinapasok na ng mga empleyado bilang pantustos sa araw-araw na pangangailangan ng pamilya. 

Sa aming programang “Status Update”, nakausap ko ang dalawang professional na may mga pinatatakbong sideline na kasabay ng kanilang trabaho.

Una rito si Ryan Tan, isang advertising executive, na sinimulang ang Voila Jars, mga garapon na magkakaroon ng cake sa loob kapag nilagyan ng tubig at inilagay sa microwave sa loob ng isang minuto.

Naging panauhin din naming si Carole Malenab, may-ari ng isang boutique fashion accessories at tindahan ng empanada habang nagtatrabaho sa Senado.

***

Sa kuwentuhan namin ni Ryan, sinimulan niya ang Voila Jars habang nagtatrabaho sa isang advertising company.

Dahil malikot at malikhain ang kanyang isip, gumawa si Ryan ng isang business plan para sa kanyang iniisip na produkto.  Sinabayan niya ito ng pagsangguni sa kanyang tiyahin, na siyang nag-imbento ng viola jars na mayroon nang tatlong flavor: Belgian Fudge, Red Velvet at Chocolate Mud Cake.

Ayon sa kanya, ang kanyang produkto ang pinakamadaling paraan para gumawa ng cake.  Lalagyan lamang ng tubig, ilalagay sa microwave oven at voila! – may cake na!

 Sa bahagi naman ni Carole, nahilig siya sa paggawa ng fashion accessories noong nag-aaral pa siya sa kolehiyo.

 Bilang regalo sa kanyang kaarawan, humingi siya ng isang libong piso sa kanyang mga magulang noon na ginamit niya para simulan ang isang boutique at fashion accessories store.

 Dala ang pera, nagtungo siya sa Quiapo at namili ng mga beaded accessories na kanyang ibinenta sa Los Banos.

 ***

Dahil nga hindi buo ang panahong ibinubuhos sa negosyo, sinabi ni Ryan na hindi mapapalaki nang mabilis, gaya ng inaasahan.

Kapag may free time sa trabaho, imbis na kumain at lumabas ay tinututukan niya ang social media kung saan dumadaan ang order ng kanyang produkto.

Isa rin sa mga naging hamon niya ang paghahanap ng tamang tao na uunahin ang kapakanan ng negosyo, lalo pa’t hindi niya ito nabibigyan ng buong pansin.

Masuwerte naman si Carole dahil katuwang niya ang kanyang pamilya sa pagpapatakbo ng negosyo na matatagpuan sa kanilang lugar sa Los Banos, Laguna.

Ngunit pagdating sa order at iba pang isyu, kay Carole pa rin ang bagsak ng mga transaksiyon, lalo pa’t numero niya ang nakalagay sa contact numbers ng negosyo.

Noong una, nagbibiyahe pa siya sa Bangkok para mamili ng ibebentang damit. Ngunit sa huli, nagpasya siyang kumuha ng mananahi sa kanilang lugar na siyang gagawa ng mga bagong disenyong damit.

*** 

Ang payo ni Ryan sa mga nais mag-sideline ay subukan ito dahil nakatutuwa ito, bukod pa sa puwede itong gawing paraan para makapag-relax sa pressure ng regular na trabaho.

Isa pang advice niya ay gamitin ang libreng resources gaya ng social media na nagpapadali sa pagnenegosyo. Aniya, sa tulong nito, mas madali ang pagnenegosyo.

Kung si Carole naman ang tatanungin, mahalaga na ibigay ang 100 percent sa parehong trabaho at sideline na negosyo.

Aniya, kapag nasa trabaho tayo at mayroon tayong ginagawa, ito muna ang unahin. Kapag oras na para sa sideline, iyon naman ang tutukan

Ang paliwanag niya, delikado na pagsabayin ang dalawang ito dahil siguradong may mapapabayaan. 

Kaya ano pa ang hinihintay ninyo, mga Kanegosyo? Maghanap na ng magandang sideline!

 

NEGOSYO, NOW NA!: Pinoy Pizza

Mga Kanegosyo, itutuloy natin ang pagkukuwento sa landas na tinahak ni Tess Ngan-Tian mula sa simpleng negosyante hanggang sa pagiging may-ari ng matagumpay na pizza chain na Lots’a Pizza.

Pagkalipas ng sampung taon ng pagpapatakbo ng food stalls para sa mga mag-aaral ng Mendiola sa Maynila, nagpasya ang mag-asawang ituon na lang ang negosyo sa isang uri ng pagkain.

May nakapagsabi kasi sa kanila na hindi puwedeng lahat na lang ay kanilang ibebenta. Dapat makilala sa iisang brand na matatawag nilang kanila.

Mangyayari lang ito kung magbebenta sila ng isang uri ng produktong pagkain na magsisilbing pangunahing tatak ng kanilang kumpanya.

Nagsaliksik ang mag-asawa at doon lumitaw na mas patok at mas mabili ang pizza kumpara sa hamburger sa merkado.

Isa pa, ang pizza ay isang international product. Kahit saang bansa magpunta ay may makikitang pizza.

Ayon sa kanila, mas madali pang lutuin ang pizza dahil maaari itong gawin sa anumang paraan na naisin.

Hindi rin problema kung sino ang bibili dahil swak ito sa anumang uri ng tao, mayaman man o mahirap.

***

Sa dinaluhang food expo sa Hong Kong, doon nakita ni Tess ang booth ng American Institute of Baking na nakabase sa Kansas, USA.

Napukaw ang kanyang interes sa nasabing paaralan, lalo pa’t kasama sa kanilang mga inaalok ay pizza technology course. Kaya noong 1995, nagtungo siya sa Kansas at dalawang linggong nag-aral sa paggawa ng pizza.

Nakuha niya ang karangalan bilang kauna-unahang Pilipinong pumasok sa nasabing paaralan.

Dumalo rin siya sa isang pizza expo in Las Vegas kung saan nakita niya ang iba’t ibang sistema, istilo at teknolohiya sa paggawa ng pizza.

Sa kanyang pag-aaral, napag-alaman niyang hindi pala ganoon kadali at kasimple ang paggawa ng pizza. Nadagdagan ang kanyang kaalaman ukol sa teknikal na aspeto ng paggawa nito.

Pagbalik niya sa Pilipinas, ipinakilala niya ang pizzang tatak-Pilipino. Ang paniniwala niya ay hindi pare-pareho ang panlasa ng bawat nasyonalidad kaya dapat iakma ang pizza sa panlasang Pilipino.

Upang lalo pang makilala ang produkto, tiniyak niya na ito’y makikilala sa pagiging abot-kaya nang hindi nasasakripisyo ang kalidad ng mga sangkap.

Doon na nagsimula ang pagmamahal ng mga Pilipino sa Lots’a Pizza.

***

Nagbukas sila ng sampung sangay noong 1996 at inumpisahan ng mag-asawa ang franchise system noong 2000 upang mabigyan ang iba pang nais magnegosyo ng pagkakataong magkaroon ng kanilang sariling pizza outlet.

Ngayon, mayroon na silang 215 tindahan at mayroon na ito sa Ilocos hanggang Palawan!

Sa una nilang pagpasok sa pagnenegosyo, wala silang pormal na kaalaman at pumatok ito.  

Nang mas malakas na ang kanilang loob, nagsaliksik sila at nag-aral upang magkaroon ng kumpiyansa at kakayahang mas mapalago ang kanilang negosyo.

Kung hindi sa lakas ng loob ng mag-asawa, malamang na hindi natin natikman ang pizza na patok sa panlasang Pinoy.

Kaya huwag tayong matakot sumuong sa pagnenegosyo. Malay natin, ito ang daan tungo sa inaasam nating tagumpay!

NEGOSYO, NOW NA!: Aksidenteng Negosyante

Mga Kanegosyo, hindi ibig sabihin na nakapag-aral na ng kursong pagnenegosyo ay siguradong magtatagumpay.

Mayroon din namang mga nagtagumpay nang walang pormal na pag-aaral o kaalaman sa negosyo. Isa na rito si Tess Ngan-Tian, ang may-ari ng pizza chain na Lots’a Pizza.

Sa aming kuwentuhan ni Tess sa programang “Status Update”, inamin niya na wala silang alam na mag-asawa pagdating sa pagnenegosyo at aksidente lang ang pagkakapasok nila rito.

 Noong pinasok nila ito 30 taon na ang nakararaan, wala pa noong paaralan para sa pagnenegosyo at hindi pa uso ang business consultant na puwedeng hingan ng payo ukol sa pagpapatakbo ng isang pangkabuhayan.

Naging sandata nila ang pagiging malikhain, kusang pagkilos at matinding kagustuhan na magtayo ng negosyo.

***

Nagtatrabaho noon si Tess sa San Beda College Alabang bilang finance director. Kasabay ng kanyang trabaho, siya rin ang humahawak ng libro ng mga Benedictine sa San Beda College sa Mendiola.

 Sa panahong iyon, nangailangan ng pondo ang San Beda para matustusan ang pagpasok ng 25 postulants o mga kandidato sa Benedictine Order.

 Kinailangang maghanap ng San Beda College ng paraan kung paano mapopondohan ang pangangailangan ng 25 binatang nais magpari. Ang pondo nila ay nakalaan lang sa mga karaniwang gastos ng paaralan at kukulangin sila kung sila pa ang magtutustos sa mga ito.

 Kaya naiatang kay Tess ang responsibilidad na maghanap ng pondong gagamitin ng postulants.

*** 

Isang araw, sinundo siya ng kanyang asawa pagkatapos ng isang pagpupulong sa Mendiola ukol sa isyung ito.

Habang naglalakad, napansin ng kanyang mister na may magandang puwesto sa may Mendiola para paglagyan ng food stalls dahil magkakalapit ang mga eskuwelahan sa lugar gaya ng San Beda, Centro Escolar University at La Consolacion.

Sa una, plano ng mag-asawa na mag-sublease ng 12 food carts ngunit napilitan silang patakbuhin ang pito sa mga ito matapos mabigong makahanap ng uupa.

Sa pagpaplano nilang mag-asawa, nagpasya silang tumutok sa negosyong pagkain dahil ito ang pinakapatok sa mga mag-aaral doon. 

Noong una, nagbenta sila ng tanghalian gaya ng tapsilog, burger, siopao pati na sago’t gulaman. 

Nanatili pa roon ang mag-asawa ng walong taon. Sa tagal nila sa lugar na iyon, kumita sila para sa kanilang pamilya, natutunan nila ang pasikut-sikot ng food business, at nakatulong pa sila sa Benedictine Order!

 Dahil nga napunta sa magandang layunin ang bahagi ng kanilang negosyo, tiwala sila na pagpapalain ang mga susunod nilang papasuking kabuhayan.

***

 Mga Kanegosyo, ang dami nating matututunan sa kuwento ng mag-asawa.  Hindi talaga nila unang tinahak ang pagnenegosyo, bagkus ay napasok sila roon dahil sa pangangailangang tumulong. 

Ikalawa, nakadiskarte sila kaagad ng pagkakataon nang makakita sila ng magandang puwesto.  Ika nga natin, location, location, location.  Susi talaga ang magandang lugar para bumenta tayo.

Ikatlo, nang pag-aralan nila kung sino ang bebentahan nila, naisip nila na pagkain ang siyang papatok dahil maraming mag-aaral doon sa Mendiola.  Napakahalagang hulihin ang hahanap-hanapin ng merkado para kumita nang malaki.

Panghuli, ang layuning makatulong sa mga gustong magpari ay maaaring nakatulong din sa kanilang paglago bilang mga negosyante.

 Sana’y natuwa kayo sa kuwento ng mag-asawa.  Ipagpapatuloy natin ang kanilang kuwento sa susunod na linggo para mas marami pa tayong matutunan sa pagnenegosyo!

NEGOSYO, NOW NA!: Matibay na Samahan

Mga Kanegosyo, ipagpapatuloy natin ngayong linggo ang naging talakayan namin ni Jutes Tempo, may-ari ng sikat na Cello’s Donuts.

Sa nakaraan nating kolum, binanggit niya na isa sa malaking hamon na hinarap niya bilang negosyante ay ang tamang pananaw ukol sa tagumpay na nararanasan.  

Hindi ibig sabihin na kumita nang malaki ngayong taon ay wawaldasin na ang pera. Kailangang magtabi para makapaghanda sa anumang puwedeng mangyari sa hinaharap.

Sa pagpapatuloy ng aming usapan, nabanggit niya na pagkatapos nilang pagdaanan ang mga hamon sa Cello’s Donuts, handa na silang magtayo ng isa pang negosyo gamit ang mga natutunan ng ilang taon.

Itinayo nila ang Gino’s Brick Pizza na ipinangalan nilang mag-asawa sa kanilang panganay. 

Sa sariling luto at kakaibang mga flavor tulad ng chocolate pizza, pumatok ito sa mga kumakain at binalik-balikan ang kanilang restawran.

***

Mga Kanegosyo, sa isang lumalaking negosyo, dumadami ang pangangailangang tauhan na siyang magpapatakbo ng negosyo.

Para sa kanya, ang negosyo ay para ring pag-a-asawa at pagkakaibigan, kung saan dapat kunin ang mga taong magaan sa loob makakasama araw-araw.

Kahit pa mapera ang isang tao, kung mabigat naman sa kaloobang pakitunguhan ang kasama, hindi rin tatagal ang samahan sa negosyo.

***

Idiniin niya ito sa aming kuwentuhan dahil noon, hindi nila masyadong napagtuunan nang pansin ito.

Kaya noong kinuwenta na nila ang gastos, nalaman nilang may mga empleyado ang natuksong kumuha mula sa negosyo.

Pansamantala nilang itinigil ang negosyo dahil dito. Muling binalikan ang mga plano at naglatag ng mas epektibong paraan upang matutukan ito.

Pinag-usapan din nilang mag-asawa kung anong uri ng mga kasamahan ang gusto nilang makasama sa negosyo – tapat, masipag at kasamang nangangarap na lumago ang negosyo.

Para sa kanila, ang negosyo ay parang pamilya. Gusto ni Jutes na alam niya ang pangalan ng bawat tauhan at kanilang pinanggalingan.

Kaya araw-araw, sinisikap niyang umikot sa lahat ng kanilang mga branches ng Cello’s Donuts at Gino’s Brick Oven Pizza.

Kausap niya parati ang mga manager, waiter, cook at kahera.  Sinisikap niyang kilalanin ang lahat ng 120 nilang tauhan.

Mahalaga sa kanilang masaya at parang pamilya ang negosyo kaya pinapahalagahan nila ang bawat katrabaho.

 

***

Sana’y marami tayong natutunan sa kuwento ng mag-asawang sina Jutes at Cello.  Nagtagumpay man sila, marami rin silang pinagdaanan sa pagnenegosyo. 

Patuloy silang natututo araw-araw at patuloy nilang inaayos ang pagpapatakbo nito upang magtagumpay hindi lamang silang may-ari, kundi pati na rin ang mga kasama rito!

 

NEGOSYO, NOW NA!: Biglang Yaman

Mga Kanegosyo, nitong nakalipas na dekada, nagpasukan ang mga imported donut sa ating lokal na merkado.

Ngunit bago pa namayagpag ang mga brand na ito, isa sa mga kilalang donut brand ang Cello’s Donuts, na patok sa mga mag-aaral sa may Katipunan at iba pang bahagi ng Quezon City.

Ang nasabing donut shop ay pag-aari ni Jutes Tempo, isang negosyante at college basketball coach.

Sa aming kuwentuhan ni Jutes sa programang “Status Update”, nabanggit niya na ang negosyo ay bunga ng pag-iibigan nilang mag-asawa.
Nang magtapos si Cello, ang kanyang kasintahan noon, mula sa pag-aaral, naisip niyang magbenta ng donut sa mga mag-aaral.  Bilang masugid na mangingibig, umalis si Jutes sa kanyang trabaho at sinamahan si Cello sa negosyo.

Noong 2004 nga, isinilang ang Cello’s Donuts sa panahong pausbong ang mga donut sa bansa.

***

Ayon kay Jutes, para silang kinasihan ng suwerte nang simulan nila ang pagbebenta ng donut.

Naisip nilang gumawa ng iba’t ibang flavor ng donut na may Oreo, M&Ms at iba pang uri ng tsokolate.

Dahil nakapuwesto sa Katipunan ang una nilang branch, agad namang pumatok ang iba’t ibang flavor na ito sa kabataan na mahilig sa matatamis.

Sa pagluluto nila ng donut, nakadagdag pa ng pang-akit sa mga customer ang exhaust mula sa kusina at nakatapat sa kalsada. Amoy na amoy tuloy ng mga dumadaan ang mga bagong lutong donut.

***

Ang kuwento niya, sa kasabay na naranasang tagumpay nilang mag-asawa, hindi rin nawala ang araw-araw na pagsubok at hamon sa pagpapatakbo ng kanilang negosyo.

Kasama na rito ang mga nasisirang gamit, mga babayarin at minsan, ang panloloko ng masasamang tao.

Ngunit ginamit ng mag-asawa ang mga pagsubok na ito upang mas mapaganda ang kanilang operasyon at mapalago ang negosyo. Makalipas ang isa’t kalahating taon, nabawi na ng mag-asawa ang kanilang puhunan.

***

Mga Kanegosyo, ngunit nang tanungin natin si Jutes sa kung ano ang pinakamalaking pagsubok na kanilang napagdaanan, nagulat tayo sa kanyang sagot.

Sa una, akala nating babanggitin niya ang puhunan, pagkalugi o di kaya’y problema sa mga tauhan.

Subalit, binanggit niya na ang pinakamalaking hamong kanilang hinarap ay ang personal maturity niya bilang isang negosyante.

Nang makatikim nang maagang tagumpay, ginastos nang ginastos ni Jutes ang kanilang kinita. Kung anu-anong personal na luho ang kanyang binili at kung saan-saang lugar sila pumunta.

Naramdaman na lang niya ang epekto nito nang mangailangan na sila ng karagdagang kapital at panggastos sa lumalaking pamilya. Wala na silang madukot mula sa naunang kita ng tindahan.

Doon niya napagtanto na kailangan nang magtabi ng pera mula sa kita ng negosyo upang may mapagkukunan kapag nangangailangan.

Napakagandang payo ito para sa mga nagnenegosyo. Huwag tayong masyadong malunod sa tagumpay.

Ika nga, mga Kanegosyo, think long term. Isipin ang pangmatagalan.

Huwag tayong maging bulagsak sa pera. Kailangang magtabi ng bahagi ng kita upang may madudukot sa biglaang pangangailangan.

Sa pamamagitan nito, mas magiging matibay at matagumpay ang itinayong negosyo!

Scroll to top