Bills by Bam Aquino

Sen. Bam aims to promote welfare of Filipino scientists, researchers

In a move to recognize their contribution to the country’s growth in terms of research and development, Sen. Bam Aquino is pushing for two measures that will promote the welfare of Filipino scientists and researchers.

“Sad to say, the contribution and welfare of Filipino scientists and engineers and researchers are undervalued in the Philippines. That’s why many of them leave the country to look for greener pastures abroad,” said Sen. Bam, chairman of the Committee on Science and Technology.

Sen. Bam is currently working on the passage of Senate Bill 1183 or the Balik Scientist Bill and Senate Bill No. 679 or the Magna Carta for Scientists to strengthen support for Filipino scientists.

 “As Chairman of the Committee on SciTech, we need to lay the foundation of a modern and prosperous society. Proper utilization of SciTech will be crucial in this aspiration and these measures could help in achieving our goal,” added Sen. Bam.

 The Balik Scientist Program provides financial incentives for overseas Filipino scientists and facilitates their return to work on either a short-term, medium-term or long-term basis.

  The measure aims to institutionalize the Balik Scientist Program of the Department of Science and Technology (DOST), which successfully encouraged some of our scientists to return and contribute to research and address development gaps in the Philippines.

 The amendments to the Magna Carta for Scientists aim to streamline the process of providing benefits and incentives to S&T government personnel.

During a committee hearing, it was discovered that the Philippines needs 19,000 more scientists working in both government and private sector to turn the country into a significant force in research and development.

Currently, the Philippines has 189 scientists per million, far from the ideal target of 380 per million. The number also pales in comparison with other countries as South Korea and United States have 5,300 and 3,500 scientists per million, respectively. Malaysia, for its part, has 2,000 scientists per million.

 “Sa tulong ng panukalang ito, mahihikayat natin ang mga Filipino scientist sa ibang bansa na bumalik sa Pilipinas at tumulong sa pagpapaunlad ng ating research and development,” said Sen. Bam, referring to the Balik Scientist Bill.

NEGOSYO, NOW NA!: Pampalipas oras naging negosyo

Mga kanegosyo, walang pinipiling edad ang pagiging negos­yante. Gaya na lang ni Aling Milagros­ Hipolito ng San Jose City, Nueva Ecija na nagbigyan ng pagkakataong makapagpatayo at magpaunlad ng negosyo.

Sa halos 12 taon, nagtrabaho si Aling Milagros bilang guro. Nagturo siya ng ilang subjects gaya ng Mathematics, Physics, Computer at Technology Livelihood Education.

Noong 2009, nagpasya si Aling Mila na iwan ang pagiging guro at samahan ang asawa’t mga anak sa Cabiao, Nueva Ecija.

Dahil sanay na nagtatrabaho, nainip si Aling Mila sa araw-araw na panonood ng TV, paggawa ng gawaing bahay at paghihintay sa asawa at anak na umuwi galing sa opisina at paaralan.

Bilang libangan at pampalipas-oras, naisip ni Aling Mila na gumawa ng mga maliliit na damit mula sa panggagantsilyo.

Upang malaman ang mga bagong istilo sa paggagantsilyo at mga produkto na maaaring gawin sa pamamagitan nito, tumi­ngin siya sa Internet at doon niya nakita ang paraan ng paggawa ng cellphone cases, coin purse, baby booties at swim suits. Tinawag ni Aling Mila ang kanyang mga produkto na ­Gawang Kabyawenyo.

Nakita naman ng kanyang mister ang potensiyal ng mga produktong gawa ng misis kaya nagpasya silang i-display ito sa Kabyawan Festival noong Pebrero 2015. Nagulat ang mag-asawa dahil naging paborito ng mga dumalo ang kanilang mga produkto. Halos lahat ng kanilang paninda ay nabili at uma­bot sa P5,000 ang kanilang kinita sa loob lang ng isang araw.

Nang i-post naman ng kanyang anak sa Facebook ang mga produktong gawa ni Aling Mila, hindi nito intensiyon na maghanap ng customer kundi ipakita lang ang libangan ng pamilya.

Ngunit dinagsa sila ng order mula sa mga kaibigan at ­kamag-anak para sa kanilang koleksiyon at souvenir tuwing may birthday o binyagan.

*** 

 

Nang magbukas ang Negosyo Center sa Cabiao, isa si Aling Mila sa mga naimbitahan upang bigyan ng payo ang iba pang entrepreneurs na nais magsimula ng negosyo.

Dahil hindi pa sapat ang kaalaman sa pagnenegosyo, dumalo­ rin si Aling Mila sa ilang seminar at training na bigay ng Negosyo Center.

Kabilang sa mga seminar na ito ang Design Mission, How to Start a Small Business, Go Negosyo Act, Barangay Micro Business Enterprise Law, Developing Mindset of Successful Entrepreneurs at Product Labeling and Packaging.

Ginawa na ring pormal ni Aling Mila ang kanyang negosyo­ sa pamamagitan ng pagpaparehistro nito sa tulong ng Negosyo Center. Ngayon, kilala na ang kanyang negosyo bilang Gawang­ Kabyaweño-Handicrafts.

Naka-display na rin sa Negosyo Center ang ilang produkto na gawa ni Aling Mila para makita ng mga bumibisita rito.

Kahit malapit nang maging senior citizen, natutuwa si Aling Mila at nabigyan siya ng panibagong pagkakataong kumita at makatulong sa pamilya.

Nagpapasalamat din si Aling Mila sa Negosyo Center sa pagbibigay sa kanya ng lakas ng loob na harapin ang hamon ng pagnenegosyo.

***

Higit sa 500 na ang mga Negosyo Center sa Pilipinas salamat sa Republic Act No. 10644 o Go Negosyo Act, ang kauna-unahan kong naipasang batas bilang senador.

Layunin nitong maglagay ng Negosyo Center sa bawat munisipalidad, siyudad at lalawigan sa buong bansa upang suportahan ang mga Pilipino na nais magsimula ng sariling negosyo o tulungang mapalaki ang kasalukuyan nilang negosyo.

Upang malaman ang pinakamalapit na Negosyo Center sa inyong lugar, magtungo sa https://www.bamaquino.com/gonegosyoact/negosyo-center-tracker/.

BIDA KA!: Tulong sa mga kooperatiba

Mga bida, ilang beses ko nang nabanggit sa kolum na malapit sa akin ang mga kababayan nating micro, small at medium entrepreneurs.

Bago pa man ako naging mam­babatas, matagal ko silang nakakatrabaho sa aking social enterprise na tumutulong sa mga kababaihan na may maliit na negosyo. 

Dahil napalapit ako sa ating mga kababayang negosyante, alam ko ang kanilang mga pangangailangan at kung anong akmang tulong ang maaaring ibigay sa kanila para lumago at magtagumpay.

Kaya sa unang taon ko bilang senador, isinulong ko ang pagsasabatas ng ilang mga programa na alam kong malaki ang maitutulong sa kanila, tulad ng Go Negosyo Act, Microfinance NGOs Act, Youth Entrepreneurship Act at Credit Surety Fund Cooperative Act. 

Natutuwa naman tayo at kamakailan, pinirmahan na ang pinakahihintay na implementing rules and regulations (IRR) ng Credit Surety Fund (CSF) Cooperative Act o Republic Act 10744.

*** 

Ano nga ba ang tulong na hatid ng Republic Act 10744 sa mga kababayan nating nais magsimula o magpalago ng negosyo?

Ilang beses na nating natalakay na isang malaking hadlang na kinakaharap ng mga kababayan nating nais magnegosyo ang kawalan ng pagkukunan ng pautang para gamiting puhunan.

Sa ngayon, maaaring lumapit ang mga may-ari ng maliliit na negosyo, gaya ng sari-sari store, sa microfinance institutions (MFIs) para makautang ng P5,000 hanggang P150,000.

Para naman sa mga medium at malalaking negosyo, naririyan ang mga bangko na nagpapautang ng higit sa limang mil­yong piso.

 

Ang malaking problema, walang nagpapautang sa tinatawag na small entrepreneurs, o iyong mga nangangailangan ng puhunang naglalaro mula P200,000 hanggang P5 milyon.

Masyadong malaki ang nasabing halaga para sa MFIs habang kailangan naman nila ng kolateral kapag lumapit sa bangko upang makakuha ng pautang. Madalas, ang kolateral na hinihingi ng mga bangko ay titulo ng lupa na hindi maibi­gay ng ating mga maliliit na negosyante.

Ang malala rito, minsan kumakapit sa patalim ang mga negosyanteng nangangailangan ng puhunan sa paglapit sa 5/6 kung saan napakataas ng interes.

*** 

Ang tawag natin dito ay ‘missing middle.’ Ito ang nais tugunan ng Republic Act 10744, na aking isinulong sa Senado bilang sponsor at author noong panahon ko bilang chairman ng Committee on Trade, Commerce and Entrepreneurship. 

Sa batas na ito, itinatakda na magtulungan ang lokal na pamahalaan, Bangko Sentral ng Pilipinas, Cooperative Development Authority, mga kooperatiba at mga government financing institutions (GFIs). 

Magsama-sama sila para bumuo ng paunang pondo kung saan maaari itong gamitin na miyembro ng kooperatibang kasamang bumuo ng paunang pondo bilang alternatibong garantiya para sa uutanging puhunan sa bangko.

Sa tulong nito, puwede nang mangutang ang ating mga negosyanteng nangangailangan ng kapital.

Kailangan lang, kabilang ang mga negosyanteng nais gumamit nito sa kooperatibang tumulong sa pagbuo ng paunang pondo.

Bago pa ito naisabatas, pinapatupad na ito ng Bangko Sentral sa apatnapu’t anim na probinsya at siyudad at nakapagbigay na ng P3.25 bilyong pautang sa 16,360 MSMEs.

Kaya ngayong naisabatas na ito at mayroon nang IRR, inaasahan na mas marami pa itong matutulungan.

*** 

Napaka-espesyal ng batas na ito dahil aking yumaong tiyuhin na si dating senador Agapito ‘Butz’ Aquino ay malapit sa mga kooperatiba.

Katunayan, siya ang tinaguriang ama ng kooperatiba sa Pilipinas dahil sa mga batas na kanyang isinulong para sa kanilang kapakanan.

Ang Credit Surety Fund Cooperative Act ay katuparan ng isa sa ating mga pangakong tulungan ang mga maliliit na negosyante na mapalago ang kanilang kabuhayan at makapagbigay na dagdag na trabaho sa ating mga kababayan.

NEGOSYO, NOW NA!: Ex-OFW may patok nang negosyo

Mga kanegosyo, madalas ay nahihirapan ang ating overseas Filipino worker (OFWs) na makakita ng hanapbuhay sa Pilipinas kapag natapos ang kanilang kontrata.

Ang iba, matagal na naghihintay ng panibagong pagkakataon para makabalik sa ibang bansa at makapaghanapbuhay.

Kung minsan, ang iba sa kanila ay hindi na makakabalik sa ibang bansa at nananatiling walang trabaho o anumang pagkakakitaan sa Pilipinas dahil sa kakulangan ng oportunidad.

Ito ang isa sa mga problemang nais tugunan ng Negosyo Center. Nais nating mabigyan ng pagkakataong makapagsimula ng bagong negosyo ang ating mga bayaning OFW upang hindi na sila kailangang mangibang bansa pa para lang makapaghanapbuhay.

***

Ganito ang kuwento ni Butch Pena, na bumalik sa bansa nang matapos ang kanyang trabaho sa abroad.

Habang naghihintay sa panibagong kontrata, naghanap si Butch at asawang si Gilda ng ibang pagkakakitaan upang matugunan ang pangangailanan at pag-aaral ng kanilang mga anak.

Ayon sa mag-asawa, nais nilang patunayan na mayroong oportunidad ang mga nagbabalik na overseas Filipino worker (OFWs) na magkahanapbuhay sa Pilipinas.

Isang araw, napansin ni Aling Gilda ang anunsiyo ng Go Negosyo sa Facebook para sa libreng negosyo seminar noong Mayo 2016.

Agad nagpalista ang mag-asawa at masuwerte namang napili sila para makadalo sa ilang serye ng seminar.

 

Sa mga nasabing seminar, nakilala nila si Jorge Weineke ng Kalye Negosyo habang nagsilbing “Angelpreneur” ng mag-asawa sina Dean Pax Lapid, Butch Bartolome, Mon Abrea at Armand Bengco at marami pang iba.

Sa pagitan ng mga nasabing seminar, binuo ng mag-asawa ang kanilang business concept at plano.

***

Noong June 2016, nagtungo ang mag-asawa sa Negosyo Center Mandaluyong, ang kauna-unahang Negosyo Center sa National Capital Region, kung saan ipinakilala sila ni Mr. Weineke kay Flor para sila’y matulungan sa pagkuha ng DTI trade name.

Sa tulong ni Jen, na tauhan ng Negosyo Center Mandaluyong, nakuha rin ng mag-asawa ang pangalan ng bago nilang negosyo  ang Standalone Fashion Boutique – sa mismong araw ring iyon.

Kasunod nito, nabigyan rin ang mag-asawa ng BMBE certification sa tulong ng Negosyo Center.

Sa pamamagitan rin ng Negosyo Center at Kalye Negosyo, pormal nang naipakilala ang mag-asawa sa mundo ng negosyo.

Kabi-kabila ang mga dinaluhang seminar ng mag-asawa, na tumatalakay sa iba’t ibang aspekto ng pagnenegosyo.

Sa tulong ng mga seminar na ito, nagkaroon ng sapat na kaalaman at sapat na kumpiyansa ang mag-asawa upang simulan na ang kanilang negosyong pagbebenta ng damit.

***

Unang sumabak ang mag-asawa sa 15th Franchise Expo ng AFFI sa World Trade Center noong Oktubre ng nakaraang taon.

Sa nasabing expo, dinagsa ng mga tao ang kanilang booth para bumili ng produkto. Ang iba naman, nagtanong kung paano sila makakapag-franchise.

Gamit ang karanasan mula sa 15th Franchise Expo, sumali rin sa ilang Christmas bazaar ang mag-asawa.

Pagkatapos, gumawa rin sila ng Facebook account, upang maipakilala pa sa mas maraming tao ang kanilang mga produkto.

Nagkaroon rin ng bagong ideya and mag-asawa na gumawa ng SFB Fad Truck, o isang sasakyan na puno ng mga damit na maaari nilang dalhin sa iba’t ibang lugar para mailapit sa mamimili ang kanilang mga produkto.

Umaasa ang mag-asawa na mas magtatagumpay ang negosyo nila kapag naipatayo na nila ang fad truck, lalo pa’t armado na sila ng sapat na kaalaman mula sa mga seminar na ibinigay sa kanila ng Negosyo Center.

***

Higit sa 500 na ang mga Negosyo Center sa Pilipinas salamat sa Republic Act No. 10644 o Go Negosyo Act, ang kauna-unahan kong naipasang batas bilang senador noong 16th Congress.

Layunin nitong maglagay ng Negosyo Center sa bawat munisipalidad, siyudad at lalawigan sa buong bansa upang suportahan ang mga Pilipino na nais magsimula ng sariling negosyo o tulungang mapalaki ang kasalukuyan nilang negosyo.

Upang malaman ang pinakamalapit na Negosyo Center sa inyong lugar, magtungo sa https://www.bamaquino.com/gonegosyoact/negosyo-center-tracker/.

NEGOSYO, NOW NA!: Produkto mula sa turmeric

Mga kanegosyo, ilang linggo ang nakalipas ay bumisita ako sa Negosyo Center sa Iligan City.
Makikita ito sa loob ng Mindanao State University Iligan Institute of Technology (MSU-IIT).

Sa aking pagbisita, nakita ko kung paano nakakatulong ang digital fabrication laboratory o FabLab sa paglikha ng disenyo ng mga produkto ng entrepreneurs na lumalapit sa Negosyo Center.

Nakausap ko rin ang ilang entrepreneurs na mula Iligan City, na regular nang kliyente ng Negosyo Center.

***

Isa na rito si Aling Antonieta Aragan, na maagang nabiyuda kaya mag-isa lang na binubuhay ang tatlong anak sa pamamagitan ng benepisyo mula sa Pantawid Pamilya Pilipino Program o 4Ps.

Sa umpisa, walang negosyo si Aling Antonieta at umaasa lang sa tulong ng 4Ps. Minsan, naisip nilang mag-loan sa Sustainable Livelihood Program (SLP), kasama ang iba pang miyembro ng kanilang asosasyon sa lugar para makapagsimula ng negosyong turmeric at luya.

Sa umpisa, mabagal ang pasok ng benta dahil hindi pa kilala ang kanilang produkto sa merkado.

Isang araw, niyaya siya ni Francis Flores, project development officer ng SLP, na magtungo sa Negosyo Center sa Iligan City upang ipakilala kay Ma’am Lourdes Tiongco.

Pinayuhan naman ni Ma’am Lourdes si Aling Antonieta na sumali sa iba’t ibang seminar at event ng Negosyo Center para makatulong sa paglago ng kanyang negosyo.

Doon na nagsimula ang pagdalo ni Aling Antonieta sa iba’t ibang seminar ng Negosyo Center.

 

Sa kagustuhang matuto, nakarating pa siya sa Cagayan de Oro City para lang dumalo sa seminar.

Tinulungan din siya ng Negosyo Center sa pagdisenyo ng label at packaging upang maka-engganyo ng maraming mamimili sa merkado.

***

Nakatulong din ang Mentor Me Program ng DTI para mabigyan ng lakas ng loob at tiwala sa sarili si Aling Antonieta para magnegosyo.

Sa kuwento niya, natuto siya sa Mentor Me Program kung ano ang tamang gawin sa negosyo at kung ano ang mga pagkakamali na dapat iwasan.

Pati pagsunod sa legal na proseso ay itinuro kay Aling Antonieta upang hindi magkaroon ng problema sa hinaharap.

***

Sa ngayon, mayroon nang display ang mga produkto ni Aling Antonieta sa DTI at sa iba’t ibang supermarket sa lungsod at mga kalapit na lugar, gaya ng Cagayan de Oro, Cotabato City at maging sa Cebu City.

Ibinida rin sa akin ni Aling Antonieta na nakaabot na sa Amerika ang kanyang produkto nang dalhin ito ng tiyahin ng kanyang kaibigan.

Pagbalik ng asawa nito mula Amerika, may dala na itong maraming order para sa kanyang mga produkto.

Sa una, kumita si Aling Antonieta ng P1,000, P3,000 hanggang sa umakyat ito ng P6,000 kada buwan. Noong Abril, pumalo sa P12,000 ang kanyang kita.

Malaki ang naitulong ng kanyang maliit na negosyo sa pangangailangan ng pamilya. Noon, sinabi ni Aling Antonieta na problema niya ang pagkain sa araw-araw.

Ngayon, dahil sa regular na kita ng kanyang mga produkto ay tiyak na mayroon silang pagkain sa mesa at pampaaral sa kanyang mga anak.

Bilang panghuli, pinasalamatan ni Aling Antonieta ang bumubuo sa Negosyo Center sa Iligan City dahil sa kanilang tulong upang mapaganda ang kanyang buhay.

Ayon kay Aling Antonieta, kung hindi sa Negosyo Center ay hindi siya magkakaroon ng kumpiyansa sa sarili at kaalaman na magagamit sa kanyang negosyo.

Mahalaga ang papel ng Negosyo Center sa pag-asenso at pag-angat ng maliliit na negosyo at sa paglaban sa kahirapan.

Inaasahan natin na ang mga Negosyo Center sa Iligan at Marawi City ay makatutulong sa paghanap ng kabuhayan para sa mga pamilyang naapektuhan ng labanan sa Marawi at mga kapalit pang lugar.

***

Higit sa 500 na ang mga Negosyo Center sa Pilipinas salamat sa Republic Act No. 10644 o Go Negosyo Act, ang kauna-unahan kong naipasang batas bilang senador noong 16th Congress.

Layunin nitong maglagay ng Negosyo Center sa bawat munisipalidad, siyudad at lalawigan sa buong bansa upang suportahan ang mga Pilipino na nais magsimula ng sariling negosyo o tulungang mapalaki ang kasalukuyan nilang negosyo.

Upang malaman ang pinakamalapit na Negosyo Center sa inyong lugar, magtungo sa https://www.bamaquino.com/gonegosyoact/negosyo-center-tracker/.

NEGOSYO, NOW NA!: Negosyong techie

Mga kanegosyo, isa sa mga dahilan kung bakit isinusulong ko ang libreng internet sa mga pampublikong lugar sa iba’t ibang bahagi ng bansa ay puwede itong pagkunan ng trabaho at pagsimulan ng negosyo.

Kapag naratipikahan ng dalawang sangay ng Kongreso ang pinal na bersiyon ng panukala, pirma na lang ni Pangulong Duterte ang kailangan upang ito’y ma­ging batas.

Kapag mayroong internet ang isang Pilipino, naririyan ang oportunidad para makakita ng hanapbuhay, makapagsimula ng online business o iba pang negosyo na may kinalaman sa teknolohiya.

Ganito ang nangyari kina Gian Javelona ng OrangeApps Inc. at Juan Miguel ‘JM’ Alvarez ng Potatocodes, dalawang technopreneur o negosyante na gumagamit ng teknolohiya sa kanilang negosyo.

Masuwerte tayo at nakasama natin sila sa prog­ramang ‘Go Negosyo sa Radyo’ noong Miyerkules kung saan ibinahagi nila ang kuwento ng kanilang tagumpay.

Sa kuwento ni JM, sinimulan niya ang Potatocodes noong 2014 sa edad na 20-anyos. Isa sa mga hamon na kanyang naranasan ay ang kawalan ng karanasan. Ngunit naisipan pa rin niyang gumawa ng mobile app sa sariling pagsisikap at pag-aaral.

Nagbunga naman ang pagtitiyaga ni JM dahil nakabuo siya ng app matapos ang isang buwang pag-aaral. Isa sa mga mobile app na na-develop niya ay ang FormsPH, na kanyang ipinamamahagi nang libre at ngayo’y may 15,000 downloads na.

Ayon kay JM, ginawa niyang libre ang Forms­PH bilang mensahe sa mga kapwa millenials na gumawa ng solusyon sa halip na magreklamo nang magreklamo. Ngayon, nakatutok ang serbisyo ng Potatocodes sa paggawa ng website.

Para kay JM, hindi dapat isipin ang kabiguan at hindi rin dapat gamiting dahilan ang kakulangan ng kaalaman para hindi maabot ang isang bagay.

***

 

Sa parte naman ni Gian, sinimulan niya ang OrangeApps gamit lang ang laptop at cellphone. Ayon kay Gian, naisip­an niyang simulan ang kompanya at gumawa ng app para sa enrollment matapos pumila ng tatlo hangggang apat na oras para maka-enroll.

Nagdisenyo siya ng app gamit ang website at mobile kung saan mapapatakbo ng isang paaralan ang operasyon nito sa online enrollment, tuition fee monitoring, at schedule ng mga klase.

Isa sa mga naging hamon sa pagsisimula niya ay kung paano makukuha ang tiwala ng mga paaralan na gumawa ng app para sa kanila. Unang nagtiwala kay Gian ay ang Polytechnic University of the Philippines (PUP) hanggang sa ito’y nasundan pa ng iba pang unibersidad.

Nang tanungin kung bakit ito ang napili niyang pangalan sa kompanya, sinabi ni Gian na “kung may Apple, gusto ko magkaroon ng Orange”.

Ayon kay Gian, ang pangunahing nagtulak sa kanya para simulan ang kompanya ay ang pagnanais na mapabuti ang sistema.

Para kay Gian, mas mabuting unahin muna ang pangarap dahil susunod na rito ang kita.

Nagsisilbi ring inspirasyon ni Gian ang pagkakataong makapagbigay ng trabaho sa mas maraming tao sa pamamagitan ng kanyang kompanya.

***

Mga kanegosyo, ano ang pagkakatulad nina Gian at JM? Pareho silang nag­hanap ng solusyon sa mga problema na kanilang naranasan at kinaharap.

Maliban pa rito, pareho rin silang natuto sa panonood ng YouTube kung paano mag-code o mag-program. Si JM, inabot lang ng isang buwan para matutong gumawa ng app.

Ito ang tatak ng isang entrepreneur. Naghaha­nap ng so­lusyon sa mga problema at nagbibigay ng sagot sa mga panga­ngailangan sa kanyang kapaligiran.

Sa paghahanap nila ng solusyon sa problema, nakapagsimula sila ng negosyo na parehong nagdala sa kanila tungo sa tagumpay.

NEGOSYO, NOW NA!: Umasenso sa basura

Mga kanegosyo, pa­milyar ba kayo sa kasa­bihang ‘may pera sa basura’?

Nagkatotoo ang kasa­bihang ito kay Aling Pamfila Menor Mariquina, na tubong Boac, Marinduque.

Ang pagbili ng mga babasagin at plastic na bote at iba pang kalat ng mga kapitbahay ang na­ging tulay ni Aling Pam­fila tungo sa tagumpay.

***

Isinilang si Aling Pamfila sa Boac noong Hunyo 29, 1955. Sa batang edad, natuto na si Aling Pamfila na maghanap-buhay.

Sinasabayan ni Aling Pamfila ang pag-aaral ng pagtitinda ng kakanin sa kanilang lugar upang may maipambaon at makatulong sa gastusin sa bahay.

Dahil sa hirap, elementarya lang ang natapos ni Aling Pamfila at napilitan nang tumi­gil sa pag-aaral. Nana­tili na lang siya sa bahay upang tumulong sa mga ­gawain. Kung minsan, naglalako siya ng kakanin para may maidag­dag sa kanilang panga­ngailangan.

Nang tumuntong siya sa edad na 15, ­lumuwas si Aling Pamfila sa Maynila upang mamasukan bilang katulong. Kahit sanay sa gawaing bahay, nahirapan pa rin si Aling Pamfila dahil malayo sa pamilya.

Matapos ang ilang buwan, lumipat si Aling Pamfila sa Tanay at doon namasukan bilang alalay ng dentista.

Nang makaipon, nagbalik si Aling Pamfila sa Marinduque at nagtayo ng maliit na sari-sari store sa kanilang lugar.

 

Ngunit nagkaproblema si Aling Pamfila dahil sa halip na makabenta, puro utang ang ­ginawa ng kanyang mga kapitbahay. Dahil walang maibayad ang mga nangutang, agad ding nagsara ang kanyang munting negosyo.

 ***

Noong 1987, muling nagpasya si Aling Pamfila na subukang muli ang pagnenegosyo upang makatulong sa asawa sa gastos sa bahay at apat nilang anak.

Gamit ang isandaang pisong puhunan, nagsi­mula siyang magbenta ng sigarilyo, palamig, at biskwit. Unti-unti niyang inipon ang kinita hanggang sa makapagtayo muli ng sari-sari store.

Noong 1998, nakilala ni Aling Pamfila ang CARD. Noong una’y ayaw siyang pasalihin ng asawa ngunit nang ipaliwanag niya ang mga benepisyo at oportunidad na maaaring ibigay ng CARD, naintindihan ito ng mister at pinayagan na siyang sumali.

Naging masaya at makabuluhan para kay Aling Pamfila ang pagsali sa CARD dahil hindi lamang pinansiyal na tulong ang naibigay sa kanya nito kundi pati determinasyon na mapaunlad pa ang negosyo.

Ginamit ni Aling Pamfila ang nautang na P3,000 sa CARD bilang pandagdag sa kanyang tindahan. Inipon niya ang kita ng tindahan at ipi­nambili ng ilang baboy.

Noong 2006, naisipan ni Aling Pamfila na magsimula ng isang junk shop sa kanilang lugar dahil nakita niya na madali itong pagkakitaan at maraming kapitbahay niya ang makikinabang.

Ginamit niya ang pe­rang ipinahiram ng CARD bilang pambili ng kala­kal. Kasabay ng ­paglago ng kanyang negosyo, tumaas din ang panga­ngailangan ni Aling Pamfila sa kapi­tal, na agad namang ipi­nagkaloob sa kanya ng CARD nang walang anumang kola­teral.

Sa tulong ng kanyang negosyo, nakapagpagawa rin si Aling ­Pamfila ng dalawang boarding house at nakapagpundar ng rental business kung saan nagpapaupa siya ng videoke, upuan, at mesa para sa mahahalagang okasyon.

Nakabili siya ng ma­raming lupa sa kanilang lugar na may mga tanim na niyog at napatapos ang apat niyang anak sa kolehiyo.

Sa kasalukuyan, hinu­hubog ni Aling ­Pamfila ang kanyang mga anak sa pagpapatakbo ng kani­lang negosyo, sa tulong na rin ng mga seminar na ibinibigay ng CARD.

***

Itinuturing na pinakamalaking microfinance institution sa bansa, nagpapautang ang CARD-MRI ng puhunan sa mga nais magsimula ng negos­yo nang walang kolateral at sa mababang interes.

Mayroon na ­silang iba’t ibang sangay sa Pili­pinas, na ­makikita sa kanilang ­website na www.cardmri.com at ­www.cardbankph.com.

***

Ang Republic Act No. 10644 o Go Negosyo Act ang kauna-una­hang kong batas bilang senador noong 16th Congress. Layunin nito na maglagay ng Negosyo Center sa bawat munisipalidad, siyudad at lalawigan sa buong bansa.

Upang malaman ang pinakamalapit na Negosyo Center sa inyong lugar, magtungo sa https://www.bamaquino.com/gonegosyoact/negosyo-center-tracker/.

BIDA KA!: Kalayaan sa pagpili ng lider

Mga bida, matapos ipagpa­liban ng ilang taon, nakatakda nang gawin ang halalang pambarangay at Sangguniang Kabataan (SK) sa ika-23 ng Oktubre.

Puspusan na ang paghahanda ng Comelec para sa nasabing halalan. Nasa kasagsagan na rin ang pagpapatala upang maabot ang target na 55 milyong botante, kabilang ang mga bagong botante sa SK.

Dapat noon pang ika-31 ng Oktubre ng nakaraang taon nakatakda ang halalan ngunit inilipat ngayong taon ­matapos maisabatas ang Republic Act No. 10742 o SK ­Reform Act.

***

Biglang nagkaroon ng agam-agam ang pagsasagawa ng halalan kasunod ng pahayag ni Pangulong Duterte na ­plano niyang ipagpaliban ang eleksiyon at magtalaga na lang ng mga bagong barangay chairman at iba pang mga opisyal ng barangay.

Katwiran ng Pangulo, nasa 40 porsiyento ng barangay captains sa buong bansa ay may kaugnayan sa ilegal na droga at baka mauwi sa narco-politics kapag itinuloy ang halalan.

Ano ba ang basehan ng pahayag na ito ng Pangulo? Mayroon bang intelligence report na nagsasabi na ganito talaga ang bilang ng mga kapitan ng barangay na sangkot sa droga? May pangalan na ba sila ng mga kapitan na sabit dito?

Kung may katibayan nga na ganito karami ang kapitan na sangkot sa ilegal na droga, dapat ipalasap sa kanila ang buong puwersa ng batas. Dapat silang alisin sa puwesto, kasuhan at patawan ng kaukulang parusa.

Kung wala namang matibay na katibayan para suporta­han ang pahayag na ito ng Pangulo, bakit kailangang itigil ang halalan sa mga barangay?

Bakit kailangang alisan ng karapatan ang taumbayan na mamili ng susunod na lider sa kanilang mga komunidad?

 

Ito ang mga katanungan na kailangang bigyang linaw ng pamahalaan.

***

Kung legal na argumento naman ang ating pagbaba­tayan, kailangan munang magpasa ang Kongreso ng batas upang maipagpaliban ang darating na halalan at mabigyan ang ­Pangulo ng kapangyarihang magtalaga ng mga bagong ­opisyal ng barangay.

Sa Senado, sinalubong ng pagtutol ang plano. Kahit mga mambabatas na kilalang kaalyado ni Pangulong Duterte, ­sama-samang binatikos at kinontra ang balak ng Palasyo.

Kahit saan kasing anggulo tingnan, malinaw na ito’y na paglabag sa Saligang Batas, na gumagarantiya sa karapatang ito ng mga Pilipino.

***

Payo natin sa Malacañang, kung mayroon ­silang matibay na ebidensiya laban sa mga opisyal ng ­barangay na sangkot sa ilegal na droga, gawin nila ang nararapat sa ilalim ng batas upang mapapanagot ang mga ito.

Naririyan ang puwersa ng kapulisan na maga­gamit ng pamahalaan upang labanan ang ilegal na gawaing ito hanggang sa lebel ng mga barangay.

Subalit hindi nila dapat idamay sa labang ito ang karapatan ng taumbayan na pumili ng mga ­susunod na lider na sa tingin nila’y makatutulong sa pagpapa­angat ng kanilang kalagayan sa buhay at pag-­asenso ng komunidad.

Ibinigay sa atin ng Saligang Batas ang ­karapatang ito bilang bahagi ng diwa ng isang demokratikong bansa.

Sagrado ang karapatang ito at hindi ­maaaring alisin ninuman, kahit sikat pa siyang pinuno ng ­bansa.

Gaano man ka-popular ang isang lider, hindi niya maaaring saklawin ang lahat ng kapangyarihan.

May kapangyarihan ding ibinibigay ang Saligang Batas sa taumbayan — ang pumili ng mga lider na kanilang naisin.

Mahalagang galing sa taumbayan ang mandato ng mga mauupong opisyal upang magkaroon sila ng pananagutan sa mga nagluklok sa kanila sa puwesto.

***

Sa pagboto, walang mahirap at walang mayaman. Kahit ano ang estado mo sa buhay, bilyo­naryo ka man o ordinaryong manggagawa, iisa lang ang ­bilang ng ating boto.

Sa panahon lang ng eleksiyon nagkakapantay-pantay ang kalagayan sa buhay ng mga Pilipino. ­

Tuwing halalan, nagkakaroon din ng pagkakataon ang taumbayan upang makaganti sa mapang-api o ­tiwaling pulitiko.

Ito’y isang karapatan na kailanma’y hindi ­maaaring ipagkait sa atin ng gobyerno, lalo na kung gagamit ng dahilan na walang sapat na katibayan.

BIDA KA!: Ginhawang hatid ng libreng tuition sa mga state U at colleges (SUCs)

Mga bida, maliban sa mahihirap na nais makatapos sa kolehiyo, isa pang nais suportahan ng Affordable Higher Education for All Act ay ang mga magulang na hindi sapat ang kinikita upang maitawid ang pag-aaral ng mga anak.

Sa botong 18-0, nakapasa sa Senado ang Affordable Higher Education for All Act na ang isa sa mga pangunahing layunin ay magbigay ng libreng tuition sa state colleges at universities (SUCs).

Ang inyong lingkod ang tumayong sponsor at co-author ng nasabing panukala, na layon ding palakasin ang scholarship programs ng pamahalaan sa mga nais namang magtapos sa pribadong educational institutions.

Inaasahan naming maipapasa ito sa House of Representatives at maisasabatas bago magsimula ang susunod na school year.

***

Mga bida, kadalasan, marami sa mga estudyante sa SUCs ay mga anak ng karaniwang empleyado na pinagkakasya lang ang buwanang kita para makatapos sa pag-aaral sa kolehiyo.

Kabilang na rito sina Carolyn Dale Castaneda ng Mountain Province Polytechnic State College, Cristina Jane Rentino ng Aklan State University at Clodith Silvosa ng Davao del Norte State College.

Iba’t iba man ang pinanggalingang lugar sa Pilipinas, iisa lang ang sitwasyon ng tatlong estudyante na sumasalamin din sa kalagayan ng marami pang estudyante sa ating SUCs.

Nasa 4th year na ng kursong BS Teacher Education si Carolyn. Noong nagtatrabaho ang kanyang ina bilang teller, nag-aaral siya sa St. Louis University sa Baguio.

Nang pumanaw ang ina sa liver sclerosis, naiwan ang kanilang ama bilang tanging bumubuhay sa pamilya bilang geodetic engineer na may P30,000 suweldo kada buwan.

 

Dalawa sa mga kapatid ni Carolyn ay nasa kolehiyo na at ang isa ay nasa junior high school. Dahil kapos sa pera, napilitan si Carolyn na lumipat sa Mountain Province Polytechnic State College, kung saan ang tuition ay P4,000.

Mura man ang tuition ni Carolyn, kailangan namang maglaan ng kanyang ama ng P10,000 para sa tuition ng dalawa pa niyang kapatid. Kung susumahin, kalahati ng kita ng ama ay napunta na sa tuition pa lang. Paano pa ang kanilang pagkain at iba pang gastusin sa araw-araw?

***

Tulad ni Carolyn, si Cristina ay nasa ikaapat na taon na sa kursong BS Education.

Ang kanyang ina ay accountant sa Aklan State University at ang kanyang ama ay technician sa Agricultural Training Institute. Sumusuweldo sila ng kabuuang P45,000 kada buwan.

Nasa P4,000 lang ang tuition si Cristina ngunit umaabot naman sa P50,000 ang bayarin sa eskuwela ng iba pa niyang kapatid.

Kaya napilitang mangutang sa kooperatiba, bangko at ma­ging sa mga kaibigan at katrabaho ang kanyang mga magulang upang matustusan ang kanilang pag-aaral.

Sa dami ng utang, kinailangang maghigpit ng sinturon ang pamilya. Naapektuhan ang panggastos sa kanilang tahanan, pati na sa mga pangangailangan sa eskuwelahan.

***

Sa sitwasyon ni Clodith, nanay lang niya ang nagtatrabaho sa pamilya dahil may prostate cancer ang ama. Sa suweldong P35,000 ng ina bilang Senior Aquaculturist sa Provincial Agriculturist Office nabubuhay ang pamilya.

Nasa P10,000 ang tuition ni Clodith habang P1,000 naman ang gastos ng kanyang kapatid sa pag-aaral.

Nauubos ang suweldo ng kanyang ina sa pagpapagamot sa amang maysakit at sa iba pang gastusin sa bahay.

Para makatulong, nagtatrabaho si Clodith bilang student assistant para matustusan ang kanyang pang-araw-araw na allowance.

***

Naniniwala ang tatlo na napakalaking tulong ang Affordable Higher Education for All Act sa pagpapagaan ng kanilang kalagayan sa buhay.

Sa halip nga naman na ibayad sa tuition, magagamit ng pamilya ang pera sa iba pang mahalagang gastusin at pangangailangan sa bahay.

Ito ang ginhawang hatid ng Affordable Higher Education for All Act sa mga magulang na hindi sapat ang kita upang mapagtapos sa kolehiyo ang mga anak.

Kaya siguraduhin po natin na mapirmahan ito ng pangulo at maisabatas and libreng tuition sa ating mga state universities and colleges (SUCs).

Bam to push for passage of Trabaho Centers in Schools Act

After the overwhelming support for the passage of the Affordable Higher Education for All Act, Sen. Bam Aquino hopes his measure seeking to expand and strengthen job placement offices in schools can get the same backing in the Senate.
 
“While we will strive to provide free, quality education to Filipinos, we should ensure this translates to jobs and job security, and the Trabaho Centers in Schools Act can help make this happen,” said Sen. Bam, referring to his Senate Bill No. 1278 or Trabaho Centers in Schools Act.
 
Sen. Bam has been defending the measure during interpellation before the Senate adjourned its session last March 15. The bill will be tackled anew when session resumes on May 2.
 
Before the Senate adjourned, it approved Senate Bill No. 1304 or the Affordable Higher Education for All Act via 18-0 vote on third and final reading. Sen. Bam was the principal sponsor and co-author of the measure.
 
In his sponsorship speech for Senate Bill No. 1278, Sen. Bam said the bill will help address the problems of unemployment and underemployment by ensuing that suitable jobs await both high school and college graduates.
 
“By strengthen linkages between school and companies through the Trabaho Centers, we can lessen the number of unemployment and underemployment in the country,” said Sen. Bam.
 
By institutionalizing job placement offices in public schools and SUCs, Sen. Bam said it will help create employment opportunities and address the prevalent jobs mismatch in the country by serving as bridge between the job market and supply of graduates.
 
Based on latest data from the Philippine Statistics Office, the country’s unemployment rate is 4.7 percent with over 2 million jobless Filipinos. The number of underemployed Filipinos is pegged at 7.51 million.
 
“Clearly, there is a need, not only to generate employment opportunities, but also to address the jobs mismatch in the country,” Sen. Bam said.
 
The measure mandates the establishment of a Trabaho Center in every public high school and SUC with main services that include: 1) Industry Matching, 2) Career Counseling, and 3) Employment Facilitation.
 
The Trabaho Center must maintain an updated database of employers, contacts, and job opportunities in the locality and utilize this to provide students counseling on lucrative field of study and what specific jobs they can expect to apply for upon graduation.
 
The Trabaho Centers can address the skills mismatch by giving feedback for teaching modules and working with TESDA to better develop the skills of graduates and ensure employability upon graduation.
Scroll to top