Mga kanegosyo, pa­milyar ba kayo sa Halal?

Madalas itong iniuugnay sa pagkain ng mga kapatid nating Muslim. Sa konsepto ng halal, nakalagay ang mga pagkaing pinapayagan sa Islam.

Nakasaad sa Banal na Koran at sa Shariah law na dapat lang silang kumain ng mga pagkaing malinis at alinsunod sa tradisyong Islam.

Ngunit marami ang hindi nakakaalam na ang halal ay hindi lang patungkol sa pagkain kundi ito’y inuugnay din sa pananamit, sabon pati na rin sa pautang, batay sa kautusan ng Islam.

Sa ilalim ng Shariah law, sa prinsipyo ng pautang, bawal ang ‘riba’ o paniningil ng interes.

Dapat ding malinis ang pumapasok na pera sa isang Islamic financial institution at hindi mula sa ‘riba’ at mga negosyong mahigpit na ipinagbaba­wal sa Shariah law, tulad ng casino, sigarilyo at alak.

Sa ngayon, isa lang ang Islamic bank sa bansa – ito ay ang Al-Amanah Islamic Investment Bank, na itinatag noong 1973.

Subalit dahil sa kakulangan ng kapital na dapat nakatutugon sa Shariah law, hindi matugunan ng bangko ang responsibilidad nito sa mga kapatid nating Muslim at sa iba pang Pilipinong negos­yante na nais kumuha ng pautang sa Islamic bank.

***

Sa Negosyo Center sa Zamboanga del Sur, nakilala na rin ang mag-asawang Rahim at Cristina Muksan, may ari ng dried fish at dried seaweed trading business na tinatawag nilang RCM Ventures.

Noong 2007 pa n­­i­la sinimulan ang negos­yo ngunit hindi sila makautang ng dagdag na puhunan upang mapalaki ito.

Ganito rin ang karanasan ng Bangkerohan Ummahat Women A­ssociation o BUWA na gumagawa ng kasuotan at pagkaing Muslim upang magbigay ng karagdagang kabuhayan sa kababaihan.

Dahil walang mautangan, lumapit sila sa Ipil Negosyo Center para humingi ng tulong para makabili ng mga sewing machine. Inilapit naman sila ng Department of Trade and Industry (DTI) sa Shared Service Facility Project kung saan may nagagamit silang limang makinang panahi.

Kahit nagawan ng paraan ng Negosyo Center na tulungan si R­ahim at Cristina, hindi pa rin nabibigyan solusyon ang kakulangan ng mga I­slamic Financial Institutions.

***

Upang masolusyonan na ang problemang ito ng mga kapatid natin na Muslim, inihain natin ang Senate Bill No. 668 o ang Philippine Islamic Financing Act.

Sa panukalang ito, matutugunan ang tatlong malaking hamong kinakaharap ng Islamic banking sa bansa.

Kabilang sa mga ha­mon na ito ay ang kawalan ng malinaw na mga patakaran, kawalan ng mga bihasa sa Islamic banking at finance at mababang pagtanggap ng mga mamumuhunan sa Islamic banking.

Pakay ng batas na ito na amyendahan ang charter ng Al-Amanah Islamic Investment Bank of the Philippines upang maiakma sa kasalukuyang panahon at makahikayat ng dagdag na mamumuhunan o investors.

Maliban pa rito, isusulong din ng panukala na hikayatin ang mga bangko na pumasok din sa Islamic banking sa pamamagitan ng pagtatalaga ng Islamic banking unit na saklaw ng Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP).

Sa pamamagitan nito, tiwala tayo na walang maiiwan at sama-samang uunlad ang lahat, kahit ano pa man ang iyong relihiyon o paniniwala sa buhay.

Mga kanegosyo, dalawang taon na ang kauna-unahang Negosyo Center sa Cagayan de Oro ­ngayong Nobyembre.

Itinayo ang CdO Negosyo Center apat na buwan matapos maisabatas ang Republic Act 10644 o ang Go Negosyo Act, ang ating unang batas noong 16th Congress.

Itinatakda ng Go Negosyo Act ang paglalagay ng Negosyo Center sa lalawigan, siyudad at munisipalidad sa buong bansa na siyang tutulong sa micro, small at medium enterprises (MSME). 

Dalawang taon mula nang itong buksan, patuloy pa ring dinadagsa ng mga nais magnegosyo ang Negosyo Center sa Cagayan de Oro. Sa hu­ling bilang, libu-libo na ang napagsilbihan ng Negosyo Center na ito.

***

Isa sa mga nakakuha ng tulong mula sa CdO Negosyo Center ay si Jerlyn Punay, may-ari ng Jerlyn’s Condiments na gumagawa ng Veggie-gar at Chili Paste.

Si Jerlyn ay isang survivor ng bagyong Sen­dong, ang pinakamalakas na bagyong humagupit sa Pilipinas, partikular sa Mindanao, noong 2011.

Bilang tulong para makabangong muli, binigyan si Jerlyn ng livelihood assistance ng Department of Social Welfare and Development (DSWD).

Ginamit ni Jerlyn ang nakuhang halaga sa paggawa ng suka na mula sa niyog at iba pang sangkap habang pansamantalang nananatili sa relocation site.

***

Noong Abril 2015, dumalo si Jerlyn sa Tinagboan Festival kung saan nakita niya ang isang mesa ng Negosyo Center.

Sa pagtatanong ni Jerlyn, napag-alaman niya ang iba’t ibang coaching sessions na ibinibigay ng Negosyo Center na makatutulong sa kanyang negosyo.

Mula noon, naging madalas ang pagdalo ni Jerlyn sa mga ­coaching session sa Negosyo ­Center.

Kabilang sa kanyang mga nadaluhang session ay ang Entrepreneurship Development Seminar, Starting up a Business & Developing Plans/Goals, Product Development, Marketing Strategies, Production Planning & Control, Basic Virtualization and Business Continuity, Practical Business Automation Management, Simple Bookkeeping/Filing and Records Management at Simple Bookkeeping.

Marami ring nalaman si Jerlyn sa pagdalo niya sa iba pang seminar na may kinalaman sa Preparation of Financial Plan & Financial Analysis, Managerial Accounting, Internal Control, Setting up a Basic Compensation & Benefits Program, Basic Talent Attraction & Employee ­Engagement Tips: A Retention Tool at Crafting Basic HR ­Policies.

Isa sa mga natutuhan ni Jerlyn sa Negosyo Center ay ang kahalagahan ng pagpaparehistro ng kanyang negosyo upang lalo pa itong mapalago.

Kaya agad niyang sini­mulan ang pagkuha ng Business Name, Business Permit at BIR registration.

Tinulungan naman siya ng Negosyo Center­ sa pagpapaganda ng ­label at disenyo ng kanyang produkto sa tulong ng Design Center of the ­Philippines.

Inilapit din siya ng Negosyo Center sa mga kumpanyang nagpapautang at mga potensiyal na buyer at investor.

Ngayon, ang Veggie-gar at Chili Paste ng Jerlyn’s Condiments ay isa sa mga hinahanap-hanap ng mga mamimili, hindi lang sa Cagayan de Oro kun’di sa iba’t ibang bahagi ng Mindanao.

Sa ngayon, malapit nang umabot sa 400 ang Negosyo Center sa iba’t ibang bahagi ng Pilipinas.

Upang malaman ang pinakamalapit na Negosyo Center sa inyong lugar, magtungo sa https://www.bamaquino.com/gonegosyoact/negosyo-center-tracker/.

Mga kanegosyo, damang-dama na natin ang simoy ng Kapaskuhan sa bansa.

Kasabay ng unti-un­ting paglamig ng hangin, nakakakita na rin tayo ng iba’t ibang dekorasyon na nagpapahiwatig na nalalapit na naman ang pagdiriwang ng kapanganakan ni Hesus.

Isa ring senyales ng panahon ng kapaskuhan ang pagsulpot ng kabi-kabilang bazaar at trade fair sa malls, pamilihan at maging mga bakanteng lugar kung saan puwedeng maglagay ng tindahan.

Ang iba nating mga kababayan, paboritong dayuhin ang mga bazaar at trade fairs para mamili ng pamasko dahil bukod sa mura, marami pang produkto at tindahan na pagpipilian.

Maging sa tinatawag na foodie, patok din ang mga ganitong uri ng tindahan dahil marami rin ang nagtitinda ng pagkain na galing pa sa iba’t ibang lugar sa bansa.

Sa ganitong panahon din, marami ang pumapasok sa negosyo, lalo pa’t alam nila na malakas ang kita sa mga bazaar at trade fairs.

***

Ngunit hindi dapat magpadalus-dalos sa pagpasok sa ganitong uri ng negosyo. Mahalagang alam natin ang susuu­nging sitwasyon bago tayo sumabak dito.

Importanteng mabigyan muna tayo ng tamang payo, sapat na gabay at kaalaman bago tayo sumuong sa pagnenegosyo ngayong Kapaskuhan.

Dito papasok ang mahalagang papel ng Negosyo Centers na nasa iba’t ibang bahagi ng bansa.

Sa Negosyo Center, mabibigyan ang mga nais magnegosyo ng tamang tulong, suporta at training para magtagumpay ang itatayong negosyo nga­yong kapaskuhan.

Handang tugunan ang lahat ng pangangailangan ng micro, small and medium enterprises, mula sa payo, training, seminar, access sa pautang at iba pang pangangailangan sa pagnenegosyo.

Kaya payo ko sa mga nais magnegosyo nga­yong kapaskuhan, huwag panghinayangan ang kaunting oras na gugugulin sa pagbisita sa N­e­gosyo Center.

Upang malaman ang pinakamalapit na Negosyo Center sa inyong lugar, magtungo sa www.bamaquino.com/gonegosyoact o tumawag sa DTI center sa inyong lugar.

***

Sa huling bilang, mahigit 300 na ang Negosyo Centers sa iba’t ibang bahagi ng bansa at inaasahang madadagdagan pa ito bago matapos ang taon.

Bilang principal a­uthor at sponsor ng R­epublic Act No. 10644 o ng Go Negosyo Act sa Senado, nais nating tulu­ngang magtagumpay ang mga kababayan nating nais magsimula ng sari­ling negosyo at palaguin ang sektor ng MSMES sa bansa.

Maliban sa Go Negosyo Act, ang aking unang batas noong ako’y chairman pa ng Committee on Trade noong 16th Congress, may lima pa ta­yong batas na nakatuon sa pagpapaunlad ng MSMEs sa bansa.

Ito ay ang Philippine Competition Act, Foreign Ships Co-Loading Act, Microfinance NGOs Act, Youth Entrepreneurship Act at Credit Surety Fund Cooperative Act.

Ang pagtulong sa mga kababayan nating nais magnegosyo at sa sektor ng MSME ay matagal na nating ginagawa bago pa man tayo naluklok bilang senador.

Kahit na tayo’y chairman na ng Committee on Education ngayong 17th Congress, tuluy-tuloy pa rin ang pagtupad natin sa adbokasiyang ito.

Mga kanegosyo, isa tayo sa mga natuwa sa kampanya ng pamahalaan kontra “5-6” o iyong mga nagpapautang na sobra ang laki ng tubo.

Karaniwang biktima nito ang mga mahihirap na Pilipino na napipilitang kumapit sa patalim sa mataas na interes dahil walang ibang malapitan.

Apektado rin nito ang mga maliliit na negosyante na nahihirapang makautang sa mga bangko o mga lending companies dahil sa higpit ng requirements at hinihinging collateral.

Dahil walang ibang malapitan, kumakagat na rin sa pain ang mga maliliit na negosyante sa mga nagpapa-5-6.

Ang hindi nila alam, sa laki ng interes na ipinapataw ng 5-6, para lang nilang binuhay ang nagpautang sa kanila.

Kaya ang iba, napipilitan na lang magsara dahil lahat ng kinita ay napunta lang sa 5-6, imbes na sa pang-araw-araw na pangangailangan ng pamilya at sa pagpapalago ng negosyo.

***

Isa sa mga susi upang mapalakas ang layuning ito ng pamahalaan ay ang Microfinance NGOs Act o Republic Act 10693.

Ang nasabing batas ay tumutulong sa mga MFI NGOs na nagbibigay ng pautang na mababa ang interes at walang collateral sa mga mahihirap nating kababayan at mga nais mag-umpisa ng negosyo.

Kabilang sa mga natulungan ng Microfinance Institutions (MFI) NGOs ay si Aling Recy, na may negosyong angels figurine at ceramic display.

Upang maumpisahan ang kanyang negosyo, nangutang si Aling Recy ng puhunan sa isang 5-6. Pero ‘di nagtagal, napansin niya na wala silang napapalang mag-asawa dahil sa laki ng tubo ng kanilang inutang.

Kaya naghanap sila ng ibang pagkukunan ng puhunan na mas mababa ang interes. Masuwerte naman at natagpuan nila ang microfinance NGO na Kasagana-ka Development Center, Inc. (KDCI).

Ayon kay Aling Recy, malayung-malayo ang karanasan nila sa 5-6 kumpara sa KDCI. Sa MFI NGOs, sinabi ni Aling Recy na magaan na ang kanilang hulog, mahaba pa ang palugit.

***

Ang Microfinance NGOs Act o Republic Act 10693 ay isinulong ko sa Senado bilang co-author at principal sponsor nang ako pa’y chairman ng Committee on Trade, Commerce and Entrepreneurship noong 16th Congress.

Bigay ng MFI NGOs sa mga mahihirap na Pilipino ang pautang na mababa ang interes at walang collateral na maaari nilang ipambayad sa upa, serbisyong medical at sa pag-aaral at puhunan sa maliit na negosyo.

***

Tinutulungan din ng MFI NGOs ang mga Pilipino na makaahon sa kahirapan, hindi lang sa pamamagitan ng pautang, kundi pati na rin sa financial literacy, livelihood at entrepreneurship training.

Binibigyan naman ng batas ang microfinance NGOs ng kailangang suporta at insentibo, kabilang ang access sa mga programa at proyekto ng pamahalaan, technical assistance at malinaw na sistema ng pagbubuwis.

Mga kanegosyo, noong 2013, nakapagpautang ang MFI NGOs na miyembro ng Microfinance Council of the Philippines, Inc. (MCPI) ng kabuuang P15.26 bilyon sa 2.7 milyong micro-entrepreneurs.

Sa Microfinance NGOs Act, mayroon nang mabisang sandata ang pamahalaan upang mailayo ang ating mga kababayan sa 5-6.

Mga kanegosyo, sino ba ang hindi nakakakilala kay Cleveland Cavaliers superstar LeBron James.

Noong high school pa lang si LeBron, nais siyang regaluhan ng ina ng mamahaling sasakyan na Hummer, na nagkakahalaga ng $50,000, para sa kanyang ika-18 taong kaarawan.

Dahil walang pambili, lumapit si Gloria James sa isang bangko sa Ohio at nangutang. Ang ginamit na collateral? Ang milyun-milyon na kikitain pa lang ng anak kapag ito’y naging NBA player na.

Isipin niyo, tinanggap na collateral ng bangko ang pera na hindi pa nahahawakan ni LeBron. Ang tinignan nila ay ang talento ni LeBron at ang posibilidad na ito’y magiging NBA player.

Ito’y dahil pinapayagan sa Amerika na gawing collateral ang tinatawag na movable assets.

Kabilang sa tinatawag na movable assets ay kagamitan, sasakyan at mga hinihintay na bayad mula sa mga kliyente, o sa kaso ni James, ang kanyang kikitain sa hinaharap.

***

Iba ang sitwasyon sa Pilipinas.

Ipalagay natin na si Mang Cardo, na nagtitinda ng parol sa Pampanga, ay nakakuha ng kontrata para sa isangdaan na parol ngayong kapaskuhan.

Dahil malaking pera ang kailangan para matugunan ang mga order, kinakailangan niya ng puhunan.

Subalit kung wala siyang lupain o bahay, na tinatawag na immovable assets, na puwedeng gamiting collateral, hindi siya papautangin ng bangko kahit pa sigurado na ang pagbenta ng kaniyang mga parol.

Kahit pa subukan niyang gawing collateral ang kanyang kontrata at kikitain kapag natugunan ang lahat ng order, hindi papayag ang bangko.

***

Maraming maliliit na negosyo ang nakararanas ng ganitong problema.

Nais nilang magtayo o di kaya’y magpalawak ng kanilang negosyo ngunit hindi maisakatuparan dahil sa kawalan ng puhunan.

Lumalapit na rin sila sa mga bangko ngunit umuuwing luhaan dahil sa kawalan ng ari-arian na puwedeng gamiting collateral.

***

Ito ang problemang nais solusyunan ng inihain nating Senate Bill No. 354 o Secured Transactions Act, na ngayo’y dinidinig na ng Committee on Banks.

Sa panukalang ito, maaari nang gamitin bilang collateral sa loan ang movable assets, maliban sa lupa o iba pang tinatawag na “immovable assets” tulad ng sasakyan, equipment, inventory, at mga kontrata at receivables.

Hindi rin dapat mangamba ang mga bangko dahil may mga nakalatag na proteksiyon ang panukala upang mabawasan ang kanilang credit risk.

Kapag naisabatas, magkakaroon na ng pagkakataon ang MSMEs na makakuha ng loan sa mga bangko na magagamit nila sa pagpapalago ng negosyo.

Mga kanegosyo, mali­ban sa Go Negosyo Act, isinulong din natin ang pagpasa ng iba pang batas na tutulong sa paglago ng ating micro, small and medium enterprises.

Noong 16th C­ongress, ang inyong lingkod ang co-author at principal sponsor ng Youth E­ntrepreneurship Act o Republic Act No. 10679.

Pangunahing layunin ng batas na ito na bawasan ang lumalaking bilang ng kabataang walang trabaho sa bansa sa pamamagitan ng paglalagay ng module ng financial literacy at pagnenegosyo sa curriculum ng elementary, se­condary at tertiary schools sa buong bansa.

Sa tulong ng batas na ito, mabibigyan ang mga kabataang nais magsimula ng negosyo ng access sa financing, training, market linkages at iba pang tulong na kaila­ngan sa pagpapatakbo ng negosyo.

Naging batas din ang Republic Act 10693 o Microfinance NGOs Act, na ating iniakda at inisponsoran.

Layunin naman nito na suportahan ang MFI NGOs, na nagpapautang sa mga nais magnegosyo nang walang hinihinging kolateral sa mababang interes.

 Kabilang sa suportang bigay sa MFI NGOs ay access sa mga programa at proyekto ng pamahalaan, technical assistance at mas magaang buwis.

Isa pang panukala natin na naging batas ay ang Credit Surety Fund (CSF) Cooperative Act, na ngayo’y kilala na bilang Republic Act 10744.

Sa batas na ito, lilikha ng pondo na maaaring gamiting kolateral ng mga negosyanteng miyembro ng kooperatiba, microfinance institution at partner NGOs.

***

Ngayong 17th Congress, kahit naitalaga tayo bilang chairman ng Committee on Education at Science and Technology, tuloy pa rin ang ating adbokasiyang tulungan ang mga MSMEs sa bansa.

Kamakailan lang, inihain natin ang Senate Bill No. 169 na layong patawan ng mas mababang buwis ang mga maliliit na negosyo.

Ngayon, mainit ang usapin ng pagpapababa ng personal income tax ng mga manggagawa at inaasahan natin na ito’y maipapasa sa ilalim ng administrasyong Duterte.

Subalit naniniwala rin ako na kasabay ng pagsusulong ng pamahalaan ng mababang personal income tax, dapat ding tutukan ng pamahalaan ang kapakanan ng maliliit na negosyo upang sila’y umunlad at lumago.

Mahalagang mabigyan din ng kaukulang pansin ang maliliit na negosyo dahil makatutulong sila sa pagbibigay ng hanapbuhay at kabuhayan sa maraming pamilyang Pilipino.

Sa panukalang ito, mas mababang buwis ang sisingilin sa maliliit na negosyo, maliban pa sa simpleng proseso sa paghahain ng buwis.

Sa ilalim ng panukala, lahat ng maliliit na negosyo ay hindi muna pagbabayarin ng income tax sa loob ng unang tatlong taon ng operasyon mula sa petsa ng pagkakatayo. Pagkatapos, sisingilin na sila ng mas mababang buwis.

Ang maliliit na negosyo na kumikita ng mababa sa P300,000 ay hindi sisingilin ng income tax habang 10 porsiyentong income tax naman ang kukunin sa kumikita ng P300,000 hanggang P10,000,000.

Isinusulong din nito ang pinasimpleng book keeping, special lane at assistance desk para sa MSEs, exemption sa tax audit, taunang paghahain ng tax returns at pagbabayad nang hulugan.

Sa ngayon, mga kanegosyo, ang Pilipinas ay pang-126 sa 189 ekonomiya pagdating sa tinatawag na Ease of Paying Taxes, batay sa pag-aaral ng PWC at World Bank.

Panahon na upang ito’y baguhin. Alisin na ang mabigat na pasanin sa ating maliliit na negosyante sa pagpapasimple ng proseso sa pagbabayad ng buwis.

Kapag simple na lang ang sistema ng pagbubuwis, kumbinsido tayo na mas malaki ang tsansa ng maliliit na negosyante na lumago at makalikha ng kabuhayan para sa mas maraming Pilipino.

Mga kanegosyo, kahit chairman na tayo ng Committee on Education at Science and Technology ngayong 17th Congress, hindi pa rin natin iniiwan ang isa sa pangunahin nating adbokasiya sa Senado, ito ay ang pagtulong sa mga negosyanteng Pilipino, lalo na ang mga micro, small and medium enterprises (MSMEs).

Kung inyong maaalala,­ ang kauna-unahang batas na naipasa natin bilang senador noong 16th Congress ay ang Go Negosyo Act o Republic Act 10667, na naisabatas noong July 15, 2014.

Sa ilalim ng Negosyo Act, magkakaroon ng Negosyo Center ang lahat ng lalawigan, siyudad at munisipalidad sa buong bansa na siyang magbibigay ng iba’t ibang tulong upang mapalago ang ating MSMEs.

Dalawang taon ang nakalipas, nais kong ibalita sa inyo na 270 na ang Negosyo Centers sa buong Pilipinas. Inaasahan natin na ito’y lalampas sa 300 bago matapos ang taong kasalukuyan.

Ngayon, mas marami nang Negosyo Centers na puwedeng lapitan ang mga negosyante para makakuha ng puhunan nang walang collateral­ mula sa iba’t ibang ­financing institutions.

Makakakuha na rin ng iba pang tulong ang ating mga negosyante, tulad ng training, mga payo sa pagtatayo ng negosyo, pagpapatakbo, product development, marketing, access sa merkado at iba pang suporta.

Isa sa mga nakinabang sa tulong ng Negosyo Center ay ang mag-asawang Melvin at Myrna Rojo, dating OFWs sa Brunei na ngayo’y may-ari ng ‘Myrnz Creation Philippines’ na gumagawa ng masarap na cake sa Iloilo City.

Ngunit isa lang ang mag-asawang Rojo sa libu-libong mga nego­syante na natulungan ng Negosyo Centers.

Sa mga susunod nating kolum, ilalahad natin ang mga kuwento ng tagum­pay ng mga negosyanteng lumapit at natulungan ng Negosyo Centers.

***

Unahin natin ang kuwento ng tagumpay ng Lemunada de Concepcion, na mula sa aking bayan sa Concepcion, Tarlac.

Ang Concepcion Calamansi Growers and Rice Cooperative, na pinamumunuan ni Nemencio Calara. Noong 2013, nagsimula silang magtanim ng kalamansi na ginagawa nilang juice.

Sa una, limitado lang ang kanilang nagagawang produkto at naaabot na merkado dahil sa kakulangan ng pasilidad at kaalaman upang ito’y maipakilala at maipakalat sa iba’t ibang bahagi ng lalawigan.

Noong December 2015, nabigyan ng pagkakataon ang koopera­tiba na palakasin ang produksiyon at benta ng kanilang mga produkto nang magbukas ang Negosyo Center sa munisipyo­ ng Concepcion.

Sa tulong ng Nego­s­yo­­ Center, nakakuha sila ng kasanayan sa product development kung paano mapaganda ang kanilang produktong calamansi juice, mula sa packaging hanggang sa produksyon.

Nabigyan din sila ng technical support sa paggawa ng calamansi juice at kailangang kagamitan para gumawa nito, sa pamamagitan ng shared service facilities ng Department of Trade and Industry (DTI).

Malaki rin ang naitulong ng Negosyo Center sa pagpapakilala ng Lemunada de Concepcion sa iba’t ibang bahagi ng munisipalidad, pati na rin ng buong lalawigan.

Ngayon, ibinalita sa amin ni Ginoong Calara na patok na Lemunada de Concepcion sa merkado. Dagsa na rin ang alok sa kanilang dalhin ito sa iba pang parte ng lalawigan.

Isa ang Concepcion Calamansi Growers and Rice Cooperative at ang produkto nilang Lemunada de Concepcion sa mga Bagong Bida sa Negosyo, sa tulong ng Negosyo Center.

Kung mayroon kayong ideya sa negosyo, huwag na kayong mag-atubiling lumapit sa Negosyo Center sa inyong lugar. Malay niyo, kayo na ang susunod nating tampok sa Bagong Bida sa Negosyo.

Mga kanegosyo, isa sa mga mahalagang tulong na makukuha ng isang nagsisimula sa negosyo ay ang turo at gabay mula sa isang subok o kilalang negosyante.

Makailang ulit na na-ting binanggit sa ating kolum na ang pagkakaroon ng tamang mentorship ay daan tungo sa matagumpay na negosyo.

Ito ang layunin ng Department of Trade and Industry (DTI) nang simulan nito ang ‘Mentor Me’ program tatlong buwan na ang nakalilipas.

Sa aming panayam kay DTI Assistant Secretary Bles Lantayona sa programang Go Negosyo sa Radyo sa DZRH kamakailan, mayroon nang dalawang pilot area ang nasabing programa sa Laguna at Mandaluyong.

Sa paliwanag ni ASEC Bles, napakahalaga ang gabay at payo na makukuha ng isang papausbong na negosyante mula sa mentor na bihasa at may malawak na karanasan sa pagnenegosyo.

Kabilang sa mga mentor na nagbibigay ng tulong ay mga matagumpay na entrepreneurs at mga negos­yante na may puso na ibahagi ang kanilang kaalaman at formula sa tagumpay sa mga bagong negosyante.

Ayon kay ASEC Bles, malaking tulong ang karunungang bigay ng ‘mentor’ o iyong mga nagtuturo sa mga ‘mentee’ o iyong mga tuturuan para magtagumpay.

Sa tulong ng magaling na mentor, magkakaroon din ng inspirasyon ang isang mentee upang masundan ang yapak ng nagtuturo.

Mahalaga rin ang pagkakaroon ng unawaan o rapport sa pagitan ng mentor at mentee kaya tinitiyak ng DTI na naipaparating nang tama ng isang mentor ang kailangang kaalaman sa mga tinuturuan.

Ayon kay ASEC Bles, nakatakda na ring simulan ang ‘Mentor Me’ program sa Zamboanga, Iloilo, Cebu, Cavite, Tacloban, Cagayan de Oro City, General Santos City, Davao City, Baguio, Tarlac at Lanao de Norte.

***

Isa sa mga mentee na nakapanayam namin ay si Jay Menes, isang stage performer na naengganyong magnegosyo na kabilang sa mga unang batch ng mga dumaan sa ‘Mentor Me’ program.

Sa kuwento ni Jay, aksidente lang ang pagkakapasok niya sa ‘Mentor Me’ program sa Negosyo Center sa Mandaluyong.

Balak lang kumuha ni Jay ng business permit ngunit naalok ng isang taga-Negosyo Center na sumali sa programa. Sa una, akala ni Jay na isang beses lang ang seminar ngunit tumagal ito ng 12 Biyernes.

Kakaiba ang karanasan si Jay sa ‘Mentor Me’ program dahil nabigyan siya ng daan upang mailabas ang kanilang mga ideya sa negosyo at maranasan ang praktikal na aplikasyon at totoong nangyayari sa merkado.

Para kay Jay, sulit ang 12 Biyernes na kanyang pinagdaanan sa ‘Mentor Me’ program dahil marami siyang natutunan sa iba’t ibang aspeto ng negosyo.

***

Natutuwa tayo sa pagbuhos ng suporta ng DTI sa Go Negosyo Act, ang kauna-unahang batas na aking naipasa noong 16th Congress.

Sa ngayon, mayroon nang 270 Negosyo Centers sa buong bansa, ang huli’y binuksan sa Capas, Tarlac kamakailan.

Ang mga Negosyo Center na ito ay handang tumulong upang matugunan ang pangangailangan ng mga papausbong na entrepreneurs at matatagal nang negosyante para sa lalo pa nilang pag-asenso.