Mga Bida, dalawa sa mga nakikita kong banta sa ating ­demokrasya sa kasalukuyan ay ang terorismo at talamak na fake news sa bansa.

Sa Marawi City at iba pang bahagi ng Mindanao, ramdam ang terorismo bunsod ng bakbakan sa pagitan ng militar at mga miyembro ng Maute group.

Dahil sa bakbakan, napilitan ang Palasyo na magdeklara ng Martial Law upang mapuksa ang banta ng Maute Group at tuluyang madurog ang presensiya ng mga terorista sa siyudad.

Malayo man ang Metro Manila sa lugar ng bakbakan, tayo’y apektado rin sa banta ng terorismo. 

Sa tuwing may kumakalat na text message o balita ukol sa banta ng pambobomba sa isang lugar, binabalot tayo ng takot at hindi na lang lumalabas ng bahay para matiyak ang kaligtasan.

Nang pumutok ang kaguluhan sa Resorts World, ang unang tingin ng mga tao roon na ito’y pag-atake ng ISIS. Maririnig pa nga ang ibang tao sa video na sumisigaw ng “ISIS” habang tumatakbo palabas.

Hindi mapagkakaila na marami ang kinabahan at natakot na ang pangyayari sa Resorts World ay bahagi ng mas mala­king pagkilos ng ISIS. Ngunit ang katotohanan, ito’y pagkilos ng isang tao na nalulong sa sugal.

***

Mga Bida, mas nagiging malala ito sa pagkalat ng fake news. Nagiging madali ang hangarin ng mga terorista na magkalat ng takot sa taumbayan dahil sa fake news. Nakatutulong ang fake news sa terorismo kasi ang gusto ng mga terorista, ­takot ang publiko.

Ayon sa mga eksperto, gumagamit ng propaganda ang ISIS upang palitawing mas malaki ang kanilang mga aktibidad kum­para sa totoong nangyayari.

Isa pang posibleng gawin ng fake news ay ang pagpapakalat ng kasinungalingan tungkol sa isang tao.

Kamakailan lang, ikinalat ng isang website ang larawan ni Cong. Sitti Hataman at sinabing siya ang ina ng mga lider ng Maute Group.

Minsan, hindi lang sa ordinaryong tao nanggaling ang balita kundi sa mismong matataas na opisyal ng pamahalaan, gaya na lang ng Department of Justice (DOJ) na si Vitaliano Aguirre.

Akusasyon ni Aguirre, nakipagpulong daw ako kasama ang iba pang mambabatas sa ilang pamilya sa Marawi City noong ikalawa ng Mayo.

Ang ebidensiya ni Aguirre, isang larawan ng nasabing pulong na kanya pang ipinakita sa media mula sa kanyang cellphone.

Ang problema, nasa PICC ako at sa sesyon ng Senado noong ikalawa ng Mayo. Wala rin ako sa larawang ipinakita ni Aguirre,­ patunay na walang katotohanan ang kanyang akusasyon.

Napag-alaman din na 2015 pa pala ang larawang­ ­ipinakita ni Aguirre kaya malinaw na fake news lang ang ­batayan ng kanyang bintang.

Bilang pinuno ng ahensiya ng pamahalaan na may kinalaman sa pagpapatupad ng katarungan sa bansa, hindi katanggap-tanggap na nabibiktima at naniniwala sa fake news si Aguirre.

Ang hinahanap natin kay Sec. Aguirre ay isang pangako na magiging responsable siya sa kanyang mga sinasabi.

Sa panahon ngayon na talamak ang fake news, mas maganda kung ­magiging maingat siya sa mga bibitiwang salita.

***

Kung mismong Justice Secretary ay napaniwala sa fake news kahit marami siyang paraan para maberipika ito, lalo na kaya ang mga ordinaryong mamamayan na walang pagkakataon para makumpirma kung totoo nga ang isang impormasyon o hindi.

Sa panahong uso ang fake news, lalo tayong dapat maging mapagbantay dahil ang ating kalayaan at demokrasya ang nakataya rito.

Ang propaganda at mali-maling balita ay kasangkapan ng mga terorista upang maghasik ng lagim at takot sa lipunan. Huwag natin silang tulungan sa pagkakalat nito at mag-ingat sa pinaniniwalaan natin.

Mga bida, bago ako naging senador at social entrepreneur, ako’y tumayo bilang student leader noong ako’y nag-aaral pa. Bilang student leader, ipinaglaban namin ang karapatan at kapakanan ng mga kapwa estudyante.

Kaya nang umupo ako bilang chairman ng Committee on Education sa pagsisimula ng 17th Congress, ginawa kong prayoridad ang mga panukalang nagsusulong ng kapakanan ng mga mahihirap nating estudyante.

Isa sa mga panukalang inihain ko ay ang Senate Bill No. 177, na layong magbigay ng libreng tuition sa mga estudyante sa state universities and colleges (SUCs).

Kapag naisabatas ang panukala, ito’y katuparan ng matagal kong pangarap noong ako pa’y student leader.

***

Noong Lunes, lumapit na sa katotohanan ang pangarap na ito matapos aprubahan sa bicameral conference committee ang pinal na bersiyon ng Universal Access to Quality Tertiary Education Act.

Sa bahagi ng Senado, tinutukan namin ang pagbibigay ng libreng tuition sa state universities and colleges at ito ang lumabas sa aming bersiyon.

Napaganda pa ang panukala nang isama ang bersiyon ng Kamara, kung saan nililibre na rin ang iba pang bayarin gaya ng miscellaneous fee.

Ibig sabihin nito, halos libre na ang edukasyon sa SUCs pati na sa local universities and colleges o LUCs.

Oras na maratipikahan ng bawat sangay ng Kongreso, ito’y ipadadala na sa Malacanang para sa pirma ni Pangulong Duterte.

***

Maraming estudyanteng nangangailangan ang matutulungan ng panukalang ito kapag naging batas.

Isa na rito si Ronald Kenneth Corpus, na kumukuha ng Bache­lor of Science in Civil Engineering sa Nueva Ecija University of Science and Technology. Isa si Ronald sa ating mga nakausap sa pagdalaw namin sa iba’t ibang SUCs sa buong bansa.

Si Ronald ay may kakaibang kondisyong medikal kung saan unti-unting kinakain ang kanyang joint at ligament.

Sa kanyang kondisyon, hirap siya kumilos kaya wala siyang magawa kahit gustuhin man niyang magtrabaho.

Kailangan ni Ronald ng therapy ngunit hindi ito kaya ng kanyang ina, na nagtatrabaho lang sa school canteen.

Pinagkakasya lang ng kanyang ina ang kinikitang dalawandaang piso kada araw sa pangangailangan sa bahay at sa pag-aaral ni Ronald at isa pa niyang kapatid.

Sa ngayon, nagbabayad si Ronald at kanyang kapatid ng tig-P7,000 bawat semester o kabuuang P14,000.

Sa tulong ng panukalang ito, ang nasabing halaga ay magagamit nila sa ibang bagay, tulad ng pagpapagamot ni Ronald at sa iba pang mahalagang pangangailangan ng pamilya.

Magiging malaking tulong din ito kay Janice Jaranilla, isang AB English student sa Pangasinan State University.

Maliban sa gastos sa pag-aaral, problema rin ni Janice ang araw-araw na pamasahe dahil sa kanyang kondisyon bilang person with disability (PWD).

Umaabot sa isandaang piso bawat araw ng gastos ni Janine sa pamasahe at limandaang piso kada linggo naman sa pagkain. Ulila na si Janine at umaasa lang sa kapatid na taga-Bolinao para sa kanyang gastusin sa pag-aaral.

Nakakatanggap si Janine ng P2,000 kada semester mula sa tanggapan ng mayor bilang ayuda sa kanyang pag-aaral. 

Ito’y mapupunta na lang sa kanyang gastusin sa pamasahe at pagkain kung malilibre na ang kanyang pag-aaral sa SUC.  Malaking gaan din ito sa kanyang kapatid na may sarili ring pamilya na binubuhay.

***

Dalawa lang sina Ronald at Janice sa maraming matutulungan ng panukalang ito.

Sa pamamagitan nito, magkakaroon sila at marami pang kagaya nilang nangangailangan ng pagkakataon para makaahon sa kahirapan sa pamamagitan ng edukasyon.

Magsisilbing daan ito upang makakuha sila ng magandang trabaho na malaki ang kita na magbibigay ng magandang kinabukasan sa kanila at sa kanilang mga pamilya.

Mga Bida, panibagong ingay na naman ang ginawa ng pamahalaan noong nakaraang linggo matapos ihayag ni Pangulong Duterte na hindi na tatanggap ang bansa ng aid o tulong mula sa European Union (EU).

Sa desisyong ito ng gobyerno, mawawala ang tulong na aabot sa 250 million Euros o P13.8 bilyon, na dapat sana’y mapupunta sa ilang komunidad ng mga kapatid nating Muslim.

Ang dahilan sa pagtanggi ng pamahalaan sa ayuda ng EU? Dahil daw may mga kondisyon ang EU na nanghihimasok sa isyu ng human rights at pagpapairal ng batas sa bansa.

Dapat ba natin itong ikasama ng loob? Hindi ba’t trabaho ng ating pamahalaan ang pairalin ang batas at protektahan ang karapatang pantao ng mga Pilipino?

***

Sa aking pagbisita sa Iligan kamakailan, nagkaroon ng mukha ang mga grupo na nakakatanggap ng tulong mula sa EU.

Habang nag-aalmusal, nilapitan ako ng ilang grupo ng mga Muslim na nakakakuha ng grant mula sa EU.

Ayon sa grupo, nakakakuha sila ng tulong mula sa EU para idokumento ang pag-aalis ng landmines sa Mindanao. Sa kanilang kasunduan ng EU, popondohan ang kanilang pagkilos hanggang 2018.

Subalit dahil sa pasyang ito ng gobyerno, wala nang kalina­wan kung matutuloy pa ang kanilang ginagawa.

***

Kamakailan lang din, ipinabatid ni Pangulong Duterte na pinagbantaan siya ng giyera ng China kung itutuloy ng Pilipinas ang paghahabol sa mga islang pinag-aagawan sa West Philippine Sea.

Kung totoo, napakabigat ng binitiwang salita ng pangulo ng China ngunit walang naging reaksiyon ang ating pamahalaan ukol sa nakababahalang banta mula sa bansa na itinuturing ng ating Pangulo bilang isang matibay na kaalyado.

Nabahala naman si Justice Antonio Carpio sa kawalan ng sagot o opisyal na pagkilos ng pamahalaan ukol dito. Ayon kay Carpio, maaari itong dalhin ng Pilipinas ang binitiwang banta ng China sa United Nations tribunal.

Sa kabila ng bantang ito, tuloy pa rin ang pagtanggap ng Pilipinas ng ayuda mula sa China. Hindi ba dapat ito’y salungat sa posisyon ng gobyerno sa EU.

Habang kinondena natin ang EU sa umano’y panghihimasok nito sa usapin ng bansa kapalit ng kanilang tulong, tinanggap naman natin ang tulong at loan na alok ng China sa kabila ng kanilang panghihimasok sa ating teritoryo.

Ano ba ang mas mabigat? Ang kuwestiyunin ang ating karapatang pantao at pagpapatupad ng batas o ang pasukin at agawin ang teritoryo na matagal nang atin?

***

Ilang beses ko nang ipinaalala sa liderato ng Committee on Foreign Affairs ng Senado ang aking resolusyong silipin ang direksiyon ng ating foreign policy ngunit bumagsak lang ito sa mga binging tainga.

Mahalagang magkaroon ng pagdinig upang malaman ng taumbayan kung saan patutungo ang tinatahak na daan ng pamahalaan pagdating sa ugnayang panlabas.

Mga Bida, napakahalaga na ng papel ng internet sa buhay ng mga Pilipino.

Ginagamit ang internet sa pag-aaral ng mga estudyante, sa paghahanap ng trabaho, pagpapakilala ng mga maliliit na negosyante sa kanilang mga produkto online at sa pakikipag-usap sa ating mga mahal sa buhay na nasa malayong lugar.

Kaya isinulong natin ang panukalang Free Internet in Public Places Act, bilang chairman ng Committee on Science and Technology, upang matugunan ang pangangailangang ito ng ating mga kababayan nang hindi na kailangang gumastos para lang makakonek sa internet.

Kabilang sa mga lugar na lalagyan ng libreng internet ang mga tanggapan ng pamahalaan at mga pampublikong paaralan, transport terminals, ospital at library.

Noong Lunes, naaprubahan na sa bicameral conference committee ang pinal na bersiyon ng panukala. Matapos ratipikahan ng dalawang sangay ng Kongreso, ipadadala na ito sa Malacañang para sa pirma ni Pangulong Duterte.

***

Sa bicameral conference committee, naatasan ang Department of Information and Communications Technology (DICT) na bilisan na ang programa sa lalong madaling panahon para mapakinabangan na ng ating mga kababayan.

Napag-usapan na mamadaliin ng DICT ang mga lugar na mayroon nang imprastruktura ng internet ngayong taon at sa susunod na taon.

Ngunit inamin ng DICT na matatagalan pa ang paglalatag nito sa mga lugar na kulang pa sa imprastruktura.

Dalawa ang naisip na paraan upang masolusyunan ang problemang ito. Una, ay ang pagpapalakas ng kumpetisyon sa merkado.

Magagawa ito sa pamamagitan ng pagkumbinse sa iba pang telcos na pumasok sa merkado at makipagsabayan sa mga higanteng internet service providers.

Sa ganitong sitwasyon, lalakas ang kumpetisyon sa merkado at magkakaroon ng tagisan ang mga telcos pagdating sa pagandahan ng serbisyo at pababaan ng presyo. Resulta, gaganda ang kalidad ng internet sa presyong abot-kaya ng publiko.

Ikalawang solusyon ay ang pagtatayo ng gobyerno ng sarili nitong imprastruktura, lalo na sa malalayong lugar na hindi naaabot ng koneksiyon ng internet, sa pamamagitan ng National Broadband Plan (NBP).

Suportado natin ang programang ito subalit aabutin pa ng tatlong taon upang ito’y mailatag at makumpleto.

***

Isa sa mga probisyong inilagay sa Free Internet in Public Places Act ay ang pagpapadali ng proseso sa pagkuha ng permit sa pagpapatayo ng telco ng cell site at iba pang imprastruktura ng internet.

Madalas kasing reklamo ng telcos, inaagiw at inaabot ng siyam-siyam ang pagkuha ng permit, lalo na sa local government units, kaya nauudlot ang plano nilang maglagay ng dagdag na imprastruktura para mapaganda ang kanilang serbisyo. Sa ilalim ng Free Internet in Public Places Act, matutugunan na ang reklamong ito dahil pitong araw lang ang kailangan sa proseso sa pagkuha ng permit sa local government units (LGU) para sa cell site, tower at iba pang kailangang imprastruktura para mapalakas ang internet.

***

Mga Bida, sa probisyong ito ng Free Internet in Public Places Act, wala nang puwedeng idahilan ang mga telco para hindi mapaganda ang kanilang serbisyo.

Wala na silang puwedeng palusot dahil mas mabilis na ang paglalatag nila ng kailangang imprastruktura para sa mas mabilis at murang internet.

Kapag ito’y naisakatuparan kasabay ng kumpletong implementasyon ng NBP, maraming Pilipino ang makikinabang sa libre at de-kalidad na koneksiyon sa internet sa mga pampublikong lugar sa buong bansa.

Mga Bida, naalala niyo pa ba ang pagbuhos ng galit ng taumba­yan ukol sa isyu ng maanomalyang paggamit ng P10 bilyong pork barrel fund?

Apat na taon ang nakalipas, ­libu-libo katao ang lumabas sa kalsada upang tuligsain ang katiwaliang ito kung saan nawaldas ang kaban ng bayan at napunta lang sa bulsa ng mga tiwaling pulitiko.

Imbes na pakinabangan ng totoong nangangailangan, si Napoles lang at kanyang mga kasabwat lang ang nakinabang sa salaping dapat sana’y nagamit sa pagbibigay ng pangunahing serbisyo sa taumbayan.

Sino ba ang makakalimot sa mga larawan ng mga kaanak ni Napoles na nakahiga sa bathtub na puno ng pera?

Habang maraming tao ang nagugutom, nakasuot ang mga miyembro ng pamilya ni Napoles ng maluluhong damit at alahas habang nakasakay sa mamahaling sasakyan sa ibang bansa.

Habang maraming Pilipino ang walang bubong na masisilungan, ang isang miyembro ng pamilya ni Napoles ay naka­tira sa mamahaling condominium katabi ang mga sikat na ­celebrity at personalidad sa Amerika.

Kaya naman nagsaya ang taumbayan nang mailagay sa likod ng rehas na bakal si Janet Lim Napoles, ang sinasabing mastermind sa katiwaliang ito bunsod ng kabi-kabilang kaso ng plunder. Para sa atin, ito’y isang napakalaking panalo ­laban sa katiwalian.

Maliban sa santambak na kasong pandarambong, noong 2015 ay nahatulan si Napoles ng reclusion perpetua o habambuhay na pagkabilanggo sa serious illegal detention ng kanyang dating aide na si Benhur Luy.

Nabuhay ang tiwala ng taumbayan sa sistema ng hustisya sa bansa. Sa wakas, may malaking isda nang nabilanggo ­dahil sa katiwalian.

***

Ilang buwan ang lumipas, nag-iba ang ihip ng hangin dahil kamakailan lang, pinawalang-sala ng Court of Appeals (CA) si Napoles sa kasong serious illegal detention.

Ang masakit dito, administrasyon pa, sa pamamagitan ng Office of the Solicitor General, ang kumilos para maabsuwelto itong si Napoles sa kasong maglalagay sa kanya nang habambuhay sa bilangguan.

May ilang abogado ang nagsabing hindi pa rin lusot si Napoles sa kasong plunder na kanyang kinakaharap. Anila, walang epekto ang desisyon ng CA sa asunto at patuloy pa ring maghihimas ng malamig na rehas na bakal itong sa Napoles.

Para naman sa ibang abogado at legal experts, malaki ang epekto nito sa kasong plunder ni Napoles. Sa desisyon ng CA, sinabi nilang humina ang kredibilidad ni Luy bilang pangunahing saksi at posibleng makalusot si Napoles sa kaso.

Sa gitna ng palitan ng legal na opinyon, lumutang ang bali­tang sweetheart deal sa pagitan ng pamahalaan at Napoles upang siya’y maging state witness. Ngunit mariin na itong itinanggi ng Malacañang.

***

Tulad ko, napapakamot din ba kayo ng ulo sa nangyaring ito?

Hindi mo talaga maiwasang magtaka at mapailing na lang sa nangyaring ito kay Napoles na binansagang “Pork Barrel Queen”.

Nagsikap ang nakaraang administrasyon upang mapapanagot ang mga nagwaldas ng salapi ng taumbayan, sa pangu­nguna ni Napoles.

Ngunit sa isang iglap lang, nasayang ang kanilang pagod nang mapawalang-sala itong si Napoles.

Mapapakamot ka talaga ng ulo sa nangyaring ito.